بررسی تطبیقی تبیین خلیفه الله از منظر مفسران و شهید مطهری(ره)

مفهوم خلافت در قرآن یکی از مفاهیم مهم درفرهنگ اسلام وشاید هردین آسمانی است 0چراکه خداوند متعال جهت هدایت ورهبری انسان ها درهرعصری پیامبری برمی گزیند 0که خلیفه الله باشد و بندگان را به سرمنزل مقصود رساند 0 خلیفه الله یعنی جانشین خدا برروی زمین، این اصطلاح به صورت مستقیم درقرآن نیا مده است، اما به نظر برخی مفهوم این اصطلاح در آیه 30 بقره وجود دارد 0دید گا ه های متفاوتی بین مفسرین وجود دارد دررابطه با اینکه منظوراز خلیفه الله دراین آیه کیست؟ آیا حضرت آدم به تنهایی است؟ یا همه ی پیامبران؟ یا همه ی ابناء بشری؟ یا حضرت آدم وذریه آدم به تنهایی؟ و... یا اینکه شامل همه ی انسان ها می شود؟ با وجود نظرات متعددی که در این باب مطرح است، باروش توضیحی وتحلیلی ثابت می گردد که مقام خلیفه اللهی به صورت بالقوه درون همه انسان ها نهادینه شده است، وتنها شامل حضرت آدم (ع) وائمه اطهار (ع) نمی شود، هرچند انبیاء (ع) وامامان معصوم مصداق کامل خلیفه اللهی هستند. با رجوع به تمامی آیات دراین زمینه مشخّص می شود که کرامت حقیقی انسان، نوعی کرامت اکتسابی است که در سایه‌ی ایمان و عمل صالح و در پیش گرفتن تقوای الهی به دست می آید و همین نوع کرامت است که ملاک حقیقی برتری انسان بر دیگر موجودات است و او را به مقام خلیفه اللهی نائل می کند. در مورد این مقام باید گفت که مقامی تکوینی بوده و به شاخصه های وجودی و کمالات شخص خلیفه بستگی دارد. تنها کسانی قادربه رسیدن به این مقام هستند که با عبودیّت پرودرگار، مظهر اسماء ذات الهی گشته و به بالاترین درجات قرب، نائل گردند0باتوجه به نظرشهیدمطهری(ره) نیز می توان گفت: خلیفه الله یعنی خلافت تکوینی که انسان به اذن الله بتواند کار خدایی کند