مطالعۀ بافت خاک با استفاده از روش های درون یابی در شرق استان مازندران

برخی خصوصیات خاک دارای تغییر‌پذیری در بعد زمان و مکان می‌باشند. عوامل مختلفی که در طول زمان و مکان متغیرند، در فرآیند‌های تشکیل خاک دخیل بوده و تشکیل خواص خاک، تحت تاثیر آن‌ها می‌باشد. یکی از مهمترین ویژگی های خاک، بافت است. برای بررسی اجزای بافت خاک در مقیاس بزرگ، استفاده از روش های زمین آمار، که می توانند با پیش بینی خصوصیات خاک موجب کاهش در هزینه و وقت شوند توصیه می گردد. برای بررسی تغییر پذیری مکانی بافت خاک نقاط، در محل نمونه‌برداری نشده، در این مطالعه از روش های مختلف زمین آمار شامل کریجینگ (ok)، کو-کریجینگ (ck)، و وزن دهی معکوس فاصله (idw) استفاده گردید. نمونه‌ های خاک به صورت تصادفی مرکب به تعداد 249 نقطه از عمق 15-0 سانتی‌متر تهیه گردید. برای تست نرمال‌سازی داده‌ها از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف در محیط نرم‌افزاری spss 22 و develve استفاده شد. با محاسبه خطای میانگین (me) و باقیمانده میانگین مجذور خطا (rmse) بهترین برازش انتخاب گردید. داده‌های هر پارامتر ابتدا با استفاده از روش تبدیل لگاریتمی و سپس با استفاده از روش باکس کاکس نرمال، و واریوگرام پارامترها ترسیم گردید. بهترین مدل برای مقادیر شن، رس و سیلت مدل نمایی انتخاب گردید. اگرچه بین مقادیر درصد رس در کاربری های مختلف تفاوت معنی‌دار وجود نداشت، بین مقادیر درصد شن و سیلت تفاوت معنی‌دار وجود داشت. بصورتیکه بیشترین درصد شن به ترتیب در اراضی مرتع، جنگل، زراعی، بایر و باغ بوده، و بیشترین درصد سیلت به ترتیب در اراضی باغ، زراعی، جنگل، بایر و مرتع یافت گردید. علاوه بر استفاده های مختلف اراضی، ارتفاع ( 20- متر الی بیش از 500 متر) نیز بصورت معنی دار بر بافت خاک موثر بود. طبق نتایج، روش های مختلف درون یابی در تخمین بافت خاک دارای عملکرد مناسبی بوده است. پیشنهاد می گردد: 1) این مطالعات در سایر نقاط استان نیز انجام شود، 2) از سایر روش‌های هوش مصنوعی نیز برای پهنه بندی خصوصیات خاک استفاده شود، 3) از نمونه‌برداری منظم در این گونه مطالعات در صورت امکان استفاده شود، 4) از نقشه‌های بدست آمده به عنوان پایه‌ای برای تغییرات بافت خاک در استان استفاده گردد.