تبیین حکم تکلیفی آلایندگی هوا با تاکید بر آیات و روایات

تحوّلات علوم تجربی و صنعت در کنار حس زیاده خواهی بشر ، مهمترین عامل حیات یعنی هوا را آلوده کرده و حیات موجودات زنده را نیز به مخاطره انداخته است. انتشار مواد، انرژی و امواج در هوا با دخالت انسان رخ می دهد و آثار زیان بار آن سلامت بشر را تهدید می کند. این پژوهش علاوه بر موضوع شناسی آلودگی هوا، در صدد تبیین مبانی فقهی جواز و ممنوعیت آلایندگی هوا است. هدف اصلی رساله تبیین زیربنای فقهی برای مطالعات حقوقی و وضع قوانین صحیح در زمینه آلایندگی هوا است. بازدارندگی از آلایندگی هوا و ایجاد پشتوانه فقهی برای احکام شرعی در حوزه فقه محیط زیست از دیگر هدف های این مقاله است. با اینکه روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است اما از رویکرد انتقادی نیز غفلت نشده است. نوع تحقیق به دیده هدف، نظری و بنیادی است، اما پیاده سازی دستاوردهای آن و پایبندی عمومی به آنها موجب نتایج کاربردی در حفظ محیط زیست می شود. از تبیین مبانی جواز و ممنوعیت آلایندگی هوا از منظر فقه امامیه، نتایجی به دست آمده است که می توان اشاره کرد که هوا جزئی از آسمان است و از این جهت، آلایندگی هوا که نوعی تصرّف و بهره برداری از هوا در راستای تسخیر آسمان محسوب می شود مشروع است. آلوده کردن هوا تصرف در مباحات اصلی است و به خودی خود (فی نفسه) با منعی مواجه نیست. آلایندگی هوا به عنوان فعل مکلفی که حق اولویت در استفاده از هوای تحت اختیار خود دارد، با استناد به عمومیت قاعده تسلیط نسبت به حقوق، جایز است.