تعیین قدرت‌های اجتماعی و کنشگران کلیدی در راستای مدیریت مناقشات آبی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز زاینده‌رود)

آب به‌عنوان یک عامل محدودکننده ﺩﺭ شکل‌دهی و تکوین فرهنگ و تمدن ایرانی، نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است. در سال‌های ﺍﺧﻴﺮ، ﮐﺎﻫﺶ ﺫﺧﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺁﺏ، ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت در زمینه بهره‌برداری ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺨﺼﻴﺺ آن‌ها ﺑﻪ ﺫﻳﻨﻔﻌﺎﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ. با توجه به کمبود آب در حوزه آبخیز زاینده‌رود، به نظر می‌رسد این بحران بر الگوهای ارتباطی میان ساکنان این حوزه آبخیز تاثیر گذاشته باشد. لذا مطالعه حاضر باهدف مدیریت مناقشات منابع آب در حوزه آبخیز زاینده‌رود با محوریت روابط اجتماعی انجام‌شده و به تعیین نقاط قوت موجود در شبکه روابط اجتماعی و شناسایی قدرت های اجتماعی پرداخته است. براین اساس، داده های موردنیاز از طریق پرسشنامه و مصاحبه جمع‌آوری و شبکه همکاری میان افراد در راستای حل مشکل کم‌آبی در روستاهای هدف در حوزه آبخیز موردنظر با استفاده از نرم افزار ucinet بررسی شد. بر اساس نتایج حاصل‌شده از این تحقیق، در تحلیل و بررسی پیوندهای مشارکت درسامان عرفی روستای برسیان کنشگران na- ta، ha- ta و al- be، درسامان عرفی روستای جور کنشگران al - ta، mo – ta و mo- so و درسامان عرفی روستای دستجاء کنشگران ma-ho، mo-yo و ja- da درمجموع دارای بالاترین میزان مرکزیت درجه خروجی و مرکزیت بینابینی می باشند. این افراد در رویارویی با مناقشات از رویکرد راه حل گرایی و مصالحه و همکاری بهره می برند؛ بنابراین به‌عنوان قدرت های اجتماعی و بازوی تصمیم گیری شناخته‌شده و در هماهنگ افراد و سرعت تبادل منابع و اجرای هرچه بهتر حکمرانی و حل مناقشات و اختلافات در زمینه منابع آب نقش اساسی ایفا می کنند. همچنین نتایج آزمون آماری کروسکال والیس بیانگر وجود ارتباط معنادار بین قدرت اجتماعی و نوع رفتار همکارانه در منطقه موردمطالعه میباشد و بر این اساس می توان اذعان داشت قدرت های اجتماعی در ایجاد و تقویت رفتار همکارانه در موقعیت های مناقشه و اختلاف بر سر آب نقش منحصربه‌فرد و کلیدی دارند.