تبیین عوامل موثر بر عدم تکوین حکمروایی شهری در ایران از منظر اقتصاد سیاسی

حکمروایی شهری مشتمل بر مطالعه ارتباط بین تجارت، سیاست، حل تنش‌ها و سازگاری‏ها مابین اصحاب قدرت در شهر در چارچوب الگوهای دموکراتیک و با تاکید بر عملکرد نهادها و بازیگران غیروابسته به دولت می‌باشد. از سوی دیگر اقتصاد سیاسی، مشتمل بر مطالعه اصول حاکم بر تولید و توزیع کالا و خدمات در نظام‏های اقتصادی کشورها و بررسی نقش بازیگران سیاسی به‌ویژه دولت‏ها، در کنترل فرآیندهای حکمروایی شهری موثر می‌باشد. در این راستا با توجه به تاثیرات اقتصاد سیاسی در تغییرات ابعاد مختلف فضای جغرافیایی اهمیت این موضوع به حدی رسیده است که برخی از جغرافیدانان مطالعه اقتصاد سیاسی جوامع و سکونتگاه‌ها را در کانون مطالعات ناحیه‌ای، از جمله در مباحث مربوط به مدیریت شهری قرار داده‌اند. در این پژوهش کوشش گردیده با رویکردی توصیفی - تحلیلی و با استناد به گزاره‌های تاریخی و تحلیل محتوای آن‌ها علل بطئی بودن تکوین حکمروایی شهری در ایران در چارچوب عملکرد اقتصاد سیاسی مورد بررسی قرار گیرد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ساختارها و نهادهای حاکمیتی در سدۀ اخیر به جهت انحصار در کنترل منابع درآمدی کشور از جمله نفت و مالیات و همچنین انحصار در سیاست‌گذاری، به مثابه مهم‌ترین عامل سامان‌دهندۀ اقتصاد سیاسی، تاثیر عمیقی بر فرآیندهای شکل‌دهندۀ رژیم شهری در ایران داشته‌اند، به‌طوری که سیر تحول سیاست‌گذاری و تخصیص منابع در نظام شهری ایران به جهت غلبۀ الگوی رانتیر تطبیق اندکی با فرآیند حکمروایی داشته و تاثیر خواست نیروهای اجتماعی غیروابسته بر حاکمیت در مدیریت شهری کمرنگ بوده است.

explanation of affecting factors on urban regime formation blockage in iran in political economy approach

urban governance involves studying the relationship between commerce, politics, resolving tensions and adjustments among city power. it is defined within the framework of democratic models and with an emphasis on the performance of institutions and actors independent of the state which is effective in controlling the processes of urban governance. in this regard, due to the influence of political economy on changes in different dimensions of geographic space, the importance of this issue has reached a certain extent. some geographers have paid particular attention to the characteristics of the political economy of societies when studying the feasibility of delegating authority to local institutions. in this research, have been attempted with descriptive-analytical approach to study the causes of urban governance slow growth in iran in the context of the of political economy performance. the findings research show that the structures and institutions of the government in the last century have a monopoly on controlling the country's income sources. in this regard, oil and taxation income as well as monopoly policy are managed by government institutions. these factors functioning has had profound impact on the urban regime processes in iran. the evolution of policymaking and resource allocation in the iranian urban system with respect to the rentier pattern, it has little accommodation with the governance process and the impact of non-government social forces has been negligible on urban management.