موانع شکل‌گیری حکمرانی و دولت رفاه در ایران

در خصوص دولت رفاه تعاریف متعددی مطرح شده است. به‌لحاظ عملی نیز در 150 سال گذشته، دولت رفاه اجتماعی تغییرات بسیاری را پشت سر گذاشته است و ما اینک با یک دولت رفاه اجتماعی پیشرفته مواجه هستیم. در ایران، سابقه اقدامات رفاهی به بعد از دوره مشروطه باز می‌گردد. با این حال، نگاه‌ها به دولت رفاه همواره نگاه‌های گزینشی - مشروعیتی بوده است؛ به بیان دیگر، خدمات اجتماعی به صورت گزینشی به کارکنان بخش‌هایی که نظام سیاسی برای مشروعیت خود به آن‌ها وابسته بودند، اعطا شده است. در دوره پهلوی اول و دوم، به ترتیب خانواده راه‌آهن و صنایع عمرانی و صنعت نفت، خانواده‌هایی بوده‌اند که بیشتر خدمات اجتماعی را دریافت کرده‌اند و سایرین از این نظام توزیعی محروم بوده‌اند. اگرچه در اواخر دوره پهلوی دوم، طبقه متوسط کم‌کم در دامنه پرداخت‌های اجتماعی دولت قرار گرفت، اما این اساساً به آن دلیل بود که طبقه متوسط جدید پشتوانه مشروعیت نظام سیاسی بود. بنابراین، در این دو دوره، ارائه خدمات اجتماعی گزینشی بود. به نظر می‌رسد وجه اشتراک تمام ادوار مورد بررسی در توزیع خدمات و رفاه اجتماعی، عدم وجود دولت رفاه فراگیر در ایران بوده است. حال، سوالی که مطرح می‌شود این است که چه چالش‌هایی برای شکل‌گیری دولت رفاه فراگیر در ایران وجود دارد؟ در پاسخ، باید به عدم شکل‌گیری دولت‌سازی رفاهی، عدم نهادسازی رفاهی، بهره‌برداری سیاسی از رفاه اجتماعی برای تقویت مشروعیت نظام سیاسی و ناکارآمدی نظام توزیع، رانتیریسم، عدم وجود سیاست چانه‌زنی، بحران چرخه توزیع و بحران اعتماد و سرمایه اجتماعی، به‌عنوان چالش‌های شکل‌گیری سیستم رفاهی در ایران اشاره کرد.

challenges of formation of welfare governance and welfare state in iran

there are several definitions of welfare state. practically, in the last 150 years, the welfare state has undergone many changes, and we recently have an advanced social welfare state. in iran, the history of welfare state and governance dates back to after the constitutional era. however, views of the welfare state have always been selective and specially legitimate-based; in other words, social services and social security have been selectively provided to the staff of the departments and civic services peoples on which the political system has depended them for its legitimacy. in the first and second pahlavi periods, respectively, the family of railways, construction industries and oil industry were families that received more social services and others were deprived of this distribution system. although in the last years of the second pahlavi period the middle class was gradually becoming as a part of the government's social payments, this was mainly because the new middle class supported the legitimacy of the political system against the emerging ideology. therefore, in these two periods, the provision of social services was selective. it seems that the common denominator of all the studied periods in the distribution of services and social welfare has been the absence of a universal welfare state in iran. here the question is what are the challenges to the formation of the universal welfare state in iran? in response we view to the lack of welfare state formation, lack of welfare institutionalization, political exploitation of social welfare to strengthen the legitimacy of the political system, and the inefficiency of the distribution system, rentirism, lack of bargaining policy, distribution cycle crisis and crisis of trust and social capital as the challenges of forming the welfare system in iran.