نقش دیالوگ و نقل ‌قول در روایت‌های تاریخ بیهقی

در چند دهۀ اخیر جنبه‌های مختلفی از تاریخ بیهقی بررسی و زوایایی ناشناخته از آن روشن شده‌است؛ تا آن‌جا که بسیاری از پژوهشگران، این اثر را رمان دانسته‌اند و برخی روایتی سینمایی برای آن متصور شده و حتی جنبه‌های دراماتیک و نمایشی‌اش نیز مورد توجّه قرار گرفته‌است. از سوی دیگر دقتِ نظر در نظریه‌های روایت و همچنین مانیفست‌های گزارش‌های مطبوعاتی، جلوه‌ای تازه از تاریخ بیهقی را نمایان ساخت. تاریخ بیهقی در زمرۀ روایت‌های واقع‌گرا می‌گنجد و شیوۀ روایگریِ خالقِ این کتاب، مشابه گزارش‌های مطبوعاتی، موسوم به «روایی داستانی» است. از میانه‌های دهۀ 60 میلادی در نظریه‌پردازی‌های روزنامه‌نگارانه، رویکردهای داستانی با گزارش‌نویسی در سبک «روزنامه‌نگاری نوین» به‌عنوان یک اصل مهم پذیرفته شده است. «توجّه به شخصیّت فردی»، «گفت‌وشنودهای وسیع»، «بیان جزئیات نمادی» و «توصیف صحنه‌به‌صحنه» ویژگی‌های اساسی روزنامه‌نگاری نوین است که نقش دیالوگ و نقل قول‌ها از سایرِ سازه‌ها پررنگ‌تر بوده و بیهقی در پیشبرد روایت به بهترین شکل آن بهره برده است. او با استفاده از این سازه‌ها، به روایت جذابیت بخشیده و از سوی دیگر بخش اعظمِ معرفیِ کاراکترها و شخصیت‌پردازی در این روایت‌ها بر دوش دیالوگ‌ها و نقل‌قول‌هایی است که در خلال روایت بیان می‌شود.