بررسی و تحلیل دلایل برجسته سازی جشن مهرگان در تاریخ بیهقی

هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل دلایل برجستهسازی جشن مهرگان نسبت به سایر اعیاد ایرانی و باستانی در تاریخ بیهقی است که در جهت دریافت معنای متن ضروری به نظر میرسد، ابتدا چگونگی برگزاری این جشن در دورۀ باستان و دورۀ اسلامی مورد مقایسه قرار گرفته و در مرحلۀ بعد مهرگان در تاریخ بیهقی بررسی شدهاست. بر اساس این مطالعه دیده میشود عواملی از جمله هدایای مهرگانی، نشاط شراب در مهرگان، زمان برگزاری مهرگان و در مقابل ناامیدی و یاس بزرگان درباری توسط ابوالفضل بیهقی برجسته شدهاند. زمان برگزاری این جشن و چگونگی عملکرد امیرمسعود غزنوی در آن موقعیت تاریخی حساس و واکنش درباریان به این عملکرد، مهمترین دلیل برای بیان آن در تاریخ بیهقی است. زیرا از سویی مهرگان با تعادل پاییزی و رویدادهای مهم تاریخی مصادف است و انتظار میرود در این موقعیت حساس تاریخی تمام قوای حکومتی بر دفع دشمنان متمرکز باشد؛ از سوی دیگر امیرمسعود به جشن مهرگان، بادهگساری و خوشباشی میپردازد. با توجه به هوشمندی ابوالفضل بیهقی میتوانیم نتیجه بگیریم که او در خلال نگارش تاریخ نه تنها اوضاع زمانهاش را همان طور که بوده به تصویر کشیدهاست بلکه انتقادات خودش را نیز نسبت به امیرمسعود و عملکرد او بیان داشته و از این طریق، به شیوهای نکتهسنجانه، دلایل شکست امیرمسعود و رویکارآمدن سلجوقیان را توضیح دادهاست.