مقایسۀ تطبیقی گویش مردم خوافِ خراسان با تاریخ بیهقی

خوافی(خافی) یکی از گویش های خراسانی است که درحدود300 کیلومتری مشهد و هممرز با افغانستان با آن تکلّم میشود. از طرفی تاریخ بیهقی به عنوان یکی ازمهمترین و نامدارترین متون نثر فارسی توانستهاست در طول تاریخ پرنشیب و فراز ایران همچون نگینی بر انگشتر ادبیات ایرانزمین، خوش بدرخشد و شهرهای خراسان بزرگ از جمله «خواف» کوشیده است با حفظ گویش واژگانی اصیل و منحصر به فرد آن، پیشاپیش نهضت اعتلای فارسی دری باشد. واژگانی چون: اُشتُلُم، بَدرَگ، بِکار، پایچه(پَیچه)، پیشنماز(پِشنماز)، جَزم، جگر، جوال و گوال، خال (خالو)، خُرده (خورده)، خریطه(خلیطه)، خُسُر، دُشخوار، دَلو(دُل)، دِینه، زال، زلفین (زلفی)، زَهره، شوربا (شوروا،شُروا)، شوی، صُفّه(صوفه)، کفّه(کپه)، گُنده، لَت، مرافعه، مُلّا، نَبَسه (نوسه)، نماز پیشین، نماز دیگر (دگه)، نماز شام(شُم) و نیز اصطلاحات و افعالی چون: از گردن خود بیرون کردن، بر ملا کردن، بنشست(بنچست)، خشک شدن و یله کردن از جمله مواردی است که ضمن کاربرد درتاریخ بیهقی هنوز درگویش محلی خواف مورد استفاده قرار میگیرد. در این پژوهش، پاره‌ای از این کلمات و اصطلاحات شناسایی شده و شباهتها و تفاوتهای آوایی و معنایی آن با گویش خوافِ خراسان به طور خلاصه مورد بررسی قرار گرفتهاست.