تحلیل محتوایی امثال و حکمت های عربی تاریخ بیهقی

تاریخ بیهقی از امّهات متون ادبیات فارسی و شاهکار نثر پارسی در قرن پنجم هجری است. در این کتاب، عبارات و شواهد عربی متعددی وجود دارد که چاشنی نثر زیبای بیهقی شده است و نشان از تسلط بالای نویسنده بر زبان و ادبیات عربی دارد. این شواهد و عبارات، شامل آیات قرآن، احادیث معصومین (ع) و اشعار و امثال و حکمت های عربی است. با توجّه به این که بیهقی در اثنای گزارش حوادث سعی دارد خواننده را به پند و عبرت هایی ارزشمند توجّه دهد، از امثال و حکمت های عربی متعددی استفاده کرده که کلام او را رونق خاصی بخشیده است. در این مقاله سعی شده به شیوه تحلیل محتوایی مهمترین مضامین حکمی اشعار و مثل های عربی تاریخ بیهقی استخراج و تبیین گردد و معادل پارسی این امثال و حکم ذکر شود. پرسش اصلی این است که مهمترین مضامین و محورهایی موجود در ابیات و عبارات عربی تاریخ بیهقی کدام است که در پاسخ به طور مجمل می توان گفت ناپایداری دنیا، ستایش دلیری، قناعت، ستایش بلند همّتی، تشویق به استفاده از تجارب دیگران، عیب پوشی و دعوت به فضایل اخلاقی از مهمترین موضوعاتی است که نویسنده از خلال اشعار و امثال عربی بر آن ها تاکید کرده است.