جایگاه نخبگان در حکومت غزنوی با تاکید بر نظریۀ مشروعیّت ماکس وبر

بنا به روایت ابوالفضل بیهقی نقش افراد در حکومت غزنوی، بستگی تام به تصمیم سلطان دارد. این فرایند را میتوان با دیدگاه مشروعیّت ماکس وبر تحلیل کرد. بنا بر دیدگاه وبر حکومتهای سنّتی مبتنی بر پدرسالاری یا پیرسالاری است که نمونة بارز آن، مشروعیّت فرهمند است. دراین نوع حکومت سرسپردگی و وفاداری افراد ریشه در قدسیّت سلطان دارد و میزان دوری و نزدیکی نخبگان به سلطان بر اساس خوشامد سلطان شکل میگیرد. از نظر مشروعیّت فرهمندی ماکس وبر، حکومت غزنویان با سلسله فعالیتهای نخبگان و پیرسالاران، گونهای شمایل الوهی یافت و به سیستم معنایی و اعتقادی متصل شد که ادامة دیدگاه خدایگانی به پادشاه بود. فرضیه این است که نقش افراد در این دستگاه، فقط با نظر شاه تعریف میشد و به موقعیتهای روحی وروانی او وابسته بود. در چنین فرایندی، شخصیتهای دستگاه غزنوی بنا به روایت تاریخ بیهقی قابل تجزیه و تحلیل هستند. در این تحلیل نگارنده تلاش میکند به این پرسش پاسخ گوید که آیا جایگاه شخصیتهای اصلی تاریخ بیهقی نظیر علی قریب، حسنک وزیر و خوارزمشاه آلتونتاش به وضعیت تصمیمگیری دربارة سرنوشت آنان با حالات روحی پادشاه در ارتباط است؟ این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و در چارچوب نظریة مشروعیّت رهبر خودکامة ماکس وبر ارائه میگردد.