علّت جاودانگیِ جهاد علمی ابوالفضل بیهقی درتاریخ بیهقی

تاریخ بیهقی یکی از اصلی‌ترین منابع تاریخی ایران در دوران غزنویان و سلجوقیان است؛ ولی به شایستگی، مورد توجّه و بهره‌برداری محققان قرار نگرفته است. بارتولد شرق شناس معروف می نویسد: تاریخ بیهقی کمتر از آن چه استحقاق داشته، مورد استفاده قرار گرفته است. جالب توجّه است که هیچ یک از دانشمندانی که دربارۀ قراخانیان (ترکان شرقی مجاور سامانیان) تالیفاتی داشته‌اند از وی بهره نگرفته‌اند. حال آن که مشروح‌ترین و دقیق‌‌ترین اطلاعات مربوط به سلالۀ مزبور را در مدت زمان طولانی فقط در تاریخ بیهقی می‌توان یافت. تاریخ بیهقی از نظر تاریخ نگاری، ادبیات، اخلاق، زمان شناسی، زبان‌شناسی و تذکره‌نویسی کم‌نظیر است. این مقاله برآن است تا به علّت اصلی مانایی این اثر و شخصیّت ابوالفضل بیهقی توجّه نماید که همان صداقت و اخلاص نویسنده وتوجّه به آیات و روایات است. ضرورت این تحقیق آن است که اگر این مسئله مورد غفلت قرار گیرد. ارزش معنوی و اهداف تعیین شده مکتوم مانده و آیندگان از آن بی‌بهره می مانند. اهمیّت تاریخ بیهقی پرداختن از یک زاویۀ جدید است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و هدف، تبیین اخلاق نویسنده در نگارش اثر و تبیین نحوۀ استفادۀ نویسنده از آیات و روایات است.