نگرش و نگارش داستانیِ ابوالفضل بیهقی

تاریخ بیهقی به مثابۀ تاریخی ادبی، وجه داستانی قابل مطالعه ای دارد که لازم است ضمن بررسی از منظر داستان شناسی، از منظری نسبتاً تازه که از آن تعبیر به نگرش داستانی شده هم مورد بررسی قرار گیرد. ازاین رو، ابتدا به وجه نظری «داستان» و «تاریخ» بیهقی میپردازیم. نیز این سوال در خور اهمیّت است که تاریخ بیهقی به مثابۀ «تاریخ» چگونه به «ادبیات» میگراید و بالعکس؛ البته این دغدغه پررنگی است که گرایش به تاریخنویسی در تاریخ بیهقی نظر به تاکید بایسته بر درست نویسی چگونه ممکن است هنگام درآمدن به قالب داستان و احیاناً افسانه در انعکاس ادب عامه از تناقض اتقان تاریخی و اوهام افسانه ها بسلامت گذشته باشد؛ به خصوص که در روزگار پدید آمدن تاریخ بیهقی هنوز نمیتوان از مولفههای «داستان نویسی» به معنایی که امروز فهمیده میشود سخن گفت و به اعتبار «قصه» بودن تاریخ بیهقی، ظن مبالغهآمیزی در نگرش بیهقی قوت دارد. به هر روی، بیهقی در روزگاری تاریخ مینوشته که هنوز تاریخ، داستان در معنای قدیم آن بوده است؛ چنان که پیش از او بسیاری تاریخ را با داستان حکایت کردهاند؛ لذا بیهقی گویی به میل عصر خود و به این نگرش مردم که تاریخ را داستان میدانستهاند، پاسخ مثبت داده است. این مطالعه به روش کتابخانهای و توصیفی صورت پذیرفته است.