سهم یک دلآگاه، بیهقی، در نفیاستبداد

استبداد، به مثابة پدیدهای سیاسی، مبتنی بر تجربههای تاریخی، اساسیترین معضل در مناسبات انسانی و اجتماعی، به ویژه در جوامع سنتی شرقی است که در نگرشی علّت و معلول شناختی، عمیق، بسامانی و یا نابسامانی جوامع بشری، در هر دورة تاریخی به گونه ای وثیق بازبسته به این مقوله- مفهوم سیاسی است. پیامدهای زیانبار این پدیده و آشفتگیهای حاصل از آن، کنشگری اندیشمندان را در پی خواهد داشت. بیهقی دبیر، از جملة همین کنشگران اجتماعی است. او از یک سو، دبیر دیوان رسالت و فراتر از آن و از دیگرسو، خردمندی دغدغهمند است. برخورداری او از این دو ویژگی، نتایجی ثمربخش را در پی داشتهاست: آگاهی از روابط دربار و همزمان، نقادی قدرت و خودکامگی. پژوهش حاضر بر آن است که به روش تحلیل متن، با توجه به نظریة «استبداد شرقی»، کنشهای بیهقی را نسبت به مقولة استبداد، به رغم مسعود دوستی وی، بازشناسد و ابعاد و چگونگی نمودبخشی آن را تبیین نماید.واژه های کلیدی: