بازتاب معماری عصر غزنوی در تاریخ بیهقی

تاریخ بیهقی، آینة تمامنمای تاریخ، فرهنگ و اجتماع عصر غزنوی است. اگر چه از معماری دورۀ غزنوی آثار زیادی بر جای نماندهاست ولی بیهقی در اثرش دورنمایی از معماری عصر خود را ارائه می دهد که می توان بر مبنای همین اطلاعات و آگاهیها دربارۀ طرح و نقشۀ شهرها و خصوصیات معماری و شهرسازی اسلامی دورة غزنوی، اطلاعات سودمندی به دست آورد. نوشتار حاضر جستاری است در خصوص بازتاب معماری عصر غزنوی در آینة تاریخ بیهقی که نویسنده در آن می کوشد با نشان دادن ظرفیت های ادبی این اثر در حوزة معماری، غبار از چهرة تاریخ بزداید و بکوشد ارزش ادبیات را در گسترة فرهنگ بار دیگر به همگان نشان دهد. بیهقی فضاهای معماری را برای مخاطبی که میداند شاید هیچگاه نتواند معماری عصر او را به چشم ببیند به گونهای ترسیم میکند که خواننده بتواند آن فضاها را در برابر خود متصور شود و به عنوان جزئی از تاریخ با آن ارتباط برقرار کند. تاریخی که بی گمان اگر با دقّت نظر و نکتهسنجی-های او عجین نبود با بناهایش به زوال می کشید و در گرداب زمان محو می شد.