مطالعۀ قابلیت‌های نمایشی و تحلیل ساختاری حکایتی از تاریخ بیهقی با نظر به الگوی کنشگر گِرِماس

از دیرباز تاریخ بیهقی با طیفی گسترده‌ از شخصیت‌ها، به دلیل برخورداری از ظرفیت بالقوۀ نمایشی، منشا اقتباس‌های متعدد سینمایی و تئاتری بوده‌است. بدیهی است شخصیت‌پردازی قهرمان نمایش به منزلۀ یکی از ارکان اصلی دنیای تئاتر، شامل مولّفه‌های ویژه‌ای چون انگیزه، کنش دراماتیک، گفت وگوها و بررسی ابعاد جسمانی و روانی کاراکترها می‌شود که آن را از شخصیت‌پردازی داستانی متمایز می‌کند. از آنجا که نظریۀ الگوی کنشگر گرِمِاس یکی از آخرین و مهم‌ترین دیدگاه‌ها در حوزۀ شخصیت‌پردازی دراماتیک است و اثر را براساس میزان کنش در بافت متن می‌سنجد، لذا حکایت دیدار هارون‌الرشید با دو زاهد، عُمَری و ابن سمّاک، با توجّه به قابلیت های نمایشی آن، دست مایۀ این مطالعه از منظر روایت ساختارگرا شده است. این پژوهش با رویکرد نظریۀ مذکور و با برشمردن مولّفه‌های شخصیت نمایشی، به روش توصیفی- تحلیلی، با بهره‌گیری از منابع معتبر علمی و با کمک شیوۀ پرداخت هنری و روایت خاص بیهقی نشان می‌دهد که می‌توان همچون دیگر نمونه‌های این حوزه، نمایشنامه‌ای اقتباسی حول محور شخصیت هایش آفرید.