کاربست مطالعات فرهنگی در مطالعات صلح

حوزه مطالعات صلح به عنوان حوزه‌ای فرارشته‌ای و نه بین‌رشته‌ای، تحولات چشمگیری را در طول تاریخ بشر به خود دیده است. از نگاه ادیان و مذاهب مختلف گرفته تا رویکرد روابط بین‌المللی به صلح و تا نگاه مثبت و منفی گالتونگی به صلح و تا صلح با طبیعت (آهیسما)، همه نشانگر تحولات در سیر تاریخی این حوزه مطالعاتی است. رشته‌های متفاوتی از محیط زیست گرفته تا ادیان، همگی در تحولات و پیشرفت مطالعات صلح نقش مهمی‌ داشته‌اند. یکی از این حوزه‌های مطالعاتی که پس از جنگ سرد و دوران جهانی شدن، نقش بی‌بدیلی در تحول مطالعات صلح داشته است، مطالعات فرهنگی بوده است. در مقاله حاضر تلاش می‌‌شود به روش توصیفی-تحلیلی نشان داده‌ شود مطالعات فرهنگی چارچوبی ایده‎‌آل برای ارتقای ایده مکالمه فراهم می‌کند؛ به ‌گونه‌ای که مطالعات فرهنگی فرایند ارتباط دادن معناها از طریق گفتگو با استفاده از رشته‌های متفاوت برای بیان روشی به منظور درک بهتر جهان است. در همین راستا مطالعات فرهنگی در چارجوب مطالعات صلح می‌‌تواند به چند طریق در تحقق صلح پایدار نقش‌آفرین باشد:1) ارتقای چند فرهنگ‌گرایی: نتیجه ایده‎‌آل چند فرهنگ‌گرایی، بنای فرهنگ صلح، مسلم فرض‌کردن کثرت‌گرایی و وحدت مثبت در مشارکت مدنی و زندگی اجتماعی است؛2) ارتقای انعطاف‌پذیری فرهنگی: شناخت فرهنگ‌های «دیگری» و باز شدن مسیر دیالوگ در کنار آموزش صلح می‌تواند گامی‌ موثر در این زمینه باشد؛3) نهادینه کردن هنجارهای حل مسالمت‌آمیز اختلافات: فرهنگ حل اختلافات از طریق مسالمت‌آمیز و به‌ویژه از طریق گفتگو راه را برای هرگونه اقدام خشونت‌آمیز می‌ بندد و ابزارهای خشونت‌آمیز را نیز غیرمشروع می‌سازد؛4) به‌ چالش‌کشیدن مفروضات فرهنگ های مسلط: مفروضات متعددی در فرهنگ‌های مسلط وجود دارند که با نفی موجودیت‌های «دیگر» ماهیتی سلطه‌جویانه داشته و آن‌ها را به حاشیه می‌رانند. به چالش کشیدن این مفروضات گامی‌ مهم در رفع یکی از مهم‌ترین علل منازعه در دوران معاصر است؛5) تحول در نگاه به صلح یعنی از صلح بالا به پایین به صلح از پایین به بالا: مطالعات فرهنگی با تاکید بر نگاه از پایین به بالا و به چالش کشیدن رویکرد دولتی و بین‌الدولی به صلح، بر نقش مردم تاکید می‌کند. مردم هسته اصلی و موضوع صلح هستند؛6) تحول در درک انسان نسبت به طبیعت: یکی از مهم‌ترین علل تخریب محیط‌ زیست به چگونگی درک انسان از خود و طبیعت باز می‌گردد که تبدیل به انگاره‌ای فرهنگی شده است. تحول درک انسان از خود به عنوان جزیی از طبیعت و نه حاکم بر آن می‌تواند انسان را به صلح با طبیعت رهنمون سازد.