بررسی هویت و جایگاه رسانه در تمدن اسلامی و تمدن‌های غیر دینی

شکی نیست که انسان همواره به دنبال راهی برای ارتباط با همنوعان خود بوده تا به انتقال افکار و مفاهیم تفکر خود بپردازد. در این قضیه با دو رویکرد مواجه هستیم؛ اندیشه دینی و اندیشه غیر دینی. بنابر اندیشه غیر دینی، انسان ها در ابتدای پیدایش، از ارتباطات بی‌بهره بودند و خیلی نمی‌توانستند به یکدیگر چیزی را بفهمانند اما در ادامه توانمند شدند و در این زمینه پیشرفت کردند و این دوران که عصر مدرنیسم است؛ اوج دوران شکوفایی رسانه‌ها و ارتباطات است؛ اما نگاه دینی در این قضیه متفاوت است و شروع ارتباطات انسانی و روند پیشرفت در آن را از زمان اولین نبی آسمانی؛ حضرت آدم (ع) کامل می‌بیند و در ادامه نحوه سیر تکامل ارتباطات را حول محور خداوند ترسیم می‌کند نه صرفاً انسان‌ها.یکی از راه‌های علت‌یابی یا هویت‌یابی جایگاه هر رسانه در هر تمدن از طریق نظام تامین نیاز است؛ یعنی در هر تمدنی چه نیازهایی ایجاب شده و راه های تامین آن نیاز به چه صورت بوده است. تا قبل عصر مدرن جهان هستی، آفریده خداوند یا نیروی غیب مثل اسطوره‌ها بود و همه اتفاقات به اراده خداوند ویک نیروی غیبی منسوب می‌شد و راه حل همه مشکلات توسل به خداوند یا آن نیروی غیبی و اطاعت از اوامر او بود؛ اما در دوران مدرن، خداوند از توصیف و تبیین و تجویز جهان به طور کلی حذف شد و یک انسان ماند و انسان که همه چیز حول محور او محصور شد. در این دوران، از جهان دیگر توصیف مادی شد و غیب به طور کلی از جهان حذف شد. در واقع تا قبل مدرن فرد متکی به خود و متوجه به غیر است ولی در دوران مدرن فرد متکی به خود و متوجه به خود است، برای همین فقط به دنبال تامین منافع خویش است.در این مقاله سعی شده است با روش توصیفی تحلیلی تفاوت جایگاه رسانه در تمدن اسلامی با تمدن غرب مدرن مقایسه شود و در نهایت به این نتیجه دست یافتیم که اساس کار اسلام در حیطه رسانه بر مبنای عقل و اختیار و عمق نفوذ است و رسانه‌های دیگر را هم اگر در این فرمول بگنجند اصلاح کرده و به خدمت می‌گیرد وگرنه به هر قیمتی با آن مقابله می‌کند تا حذف شوند. هدف در رسانه‌های اسلام مثل سایر رسانه‌ها اقناع مخاطب است اما اقناعی در راستای رسیدن به حق و سعادت اخروی؛ اما در مقابل در تفکر غیر دینی ما می بینیم نقش دین و خداوند در تفکر و زندگی انسان غربی کمرنگ‌تر می‌شود و جامعه به سرعت به سمت تغییر نگرش و رویکردی انسان‌مآبانه پیش می‌رود. وقتی هم که انسان محور همه چیز شود، نظام نیاز هم براساس این هسته‌محور خواهد بود. این انسان هم به دنبال این است تا از رسانه‌ها به عنوان یک ابزاری بهره جوید که به وسیله آن مخاطبانش را اقناع می‌کند اما یک اقناعی که به هر قیمتی صورت می‌پذیرد تا اندیشه‌های مورد هدف را در کل جهان بگستراند و روی همه قشر مخاطب تاثیر بگذارد.