چشم‌اندازی به وضع مطلوب معماری و شهرسازی در ایران مطالعه‌ی موردی: مسئله‌ی زمین

مسئله‌ی زمین که جایگاه مهمی در برنامه‌ریزی شهرها و روستاها دارد، یکی از مسائل مهم کشور محسوب می‌شود. در دهه‌های گذشته، به ویژه پس از اصلاحات ارضی، الگوی مدیریت زمین در کشور با خطاهایی راهبردی و مستمر روبرو بوده و در اثر این خطاهای راهبردی امروزه ایران یکی از بدترین جایگاه‌ها را در میان کشورهای جهان از نظر نسبت هزینه‌های زمین و مسکن به درآمدهای خانوار داراست. حال آنکه در مبانی دینی و نیز در آرمان‌های انقلاب اسلامی، زمین نباید کالای سوداگری باشد. مقاله‌ی حاضر تلاش می‌کند تا ضمن واکاوی آسیب‌های موجود، چشم‌اندازی برای وضع مطلوب مدیریت زمین پیشنهاد نماید.یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که مساله زمین بیش از هر چیز متاثر از پیش‌فرض‌های نادرست در ذهن کارشناسان و مدیران است. در دهه‌های گذشته تصور شده که به دلیل کمبود زمین باید به سمت کوچک‌سازی و بلندمرتبه‌سازی رفت. اما محاسبات نشان می‌دهد که ایران با کمبود زمین مواجه نیست، بلکه مسئله اصلی سوداگری زمین، توزیع نامتوازن خدمات در سطح کشور، احتکار زمین و نبود فرآیندی برای احیای منضبط زمین است. راهکارهای پیشنهادی مقاله شامل وضع و اجرای مقررات مربوط به مالیات بر املاک و مستغلات به ویژه زمین‌های بایر و خانه‌های دوم و خالی، اصلاح ضوابط حریم و محدوده به صورت یک طیف و نه یک خط، واگذاری اراضی وقفی به صورت اجاره به شرط احیا، حمایت از اشتغال و به ویژه کسب و کارهای خانگی و خانوادگی در نقاط مختلف کشور از طریق ایجاد شبکه‌ی ایثار‌پایه‌ی دانش و نظام توزیع احسان بنیان می‌باشد.