ابن هیثم به روایت امبرتو اکو

امبرتو اکو یکی از نامدارترین محققان و اندیشمندان تاریخ معاصر است. آثار مختلف او در حوزة نظری به ویژه در عرصة زیبایی‌شناسی قرون وسطی و نیز رمان، به چند زبان ترجمه و در جهان با استقبال کم‌نظیری روبرو شده است. یکی از آثار مهم و مشهور او نام گل سرخ است که رمانی در باب رویدادهای قرون وسطی است. وی در دو جای این کتاب از ابن هیثم با عنوان «الهازن» نام می‌برد و نوع روایتش نشان می‌دهد نسبت به آثار ابن‌هیثم و قدرت علمی او توجه و تاملی عمیق دارد. در یک‌جای این کتاب، اثری از ابن‌هیثم را بدون آن‌که نامی از آن ببرد گنجینه‌ای می‌داند (ص 474) و در جای دیگر ابن‌هیثم را نویسنده اثری با عنوان تصاویر یا صور می‌داند که در آن «با در نظر گرفتن اصول هندسی دربارة قدرت و ارزش آینه‌ها به تفصیل سخن گفته است»(ص 260) و این جمله او البته پس از این اعتراف به قدرت علمی مسلمانان است: «باید رساله‌ایی درباره آینه‌ها بخوانی، هم‌چنان که خالق کتابخانه مسلمانان می‌باشند بهترین کتب درباره آینه هم به وسیله مسلمانان نوشته شده است.» (همان) اما اکو که در حوزة زیبایی‌شناسی نامی بسیار آشنا و معتبر است چون به بحث در باب مهم‌ترین جریانات زیبایی‌شناسی قرون وسطی می‌رسد. متاسفانه با عدم رجوع به متن اصلی المناظر ابن‌هیثم، دستاوردهای علمی بی‌نظیر ابن‌هیثم در باب زیبایی‌شناسی را از آن مترجم کتاب ابن‌هیثم یعنی ویتلوی لهستانی می‌داند و نه ابن‌هیثم. این مقاله با بررسی آن‌چه اکو به ویتلو نسبت می‌دهد در تطبیق با متن اصلی المناظر، این خطای اکو و در اصل سرقت ادبی ویتلو را مورد بحث نقادانه قرار می‌دهد. ‌