نسبت سنجی الگوی عدالت در اندیشه آیت الله خامنه ای با سند آمایش سرزمینی

عدالت در اسلام یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم و اصول بوده به نحوی که قرآن هدف بعثت انبیا و قامت آسمان‌ها و زمین را عدالت معرفی کرده‌ است. اهمیت عدالت از آن جهت است که استقرار آن در جامعه می‌تواند زمینه‌ساز مشارکت اجتماعی، تداوم حیات سیاسی، شکوفایی استعدادهای انسانی و رشد و پیشرفت در ابعاد مختلف جامعه شود و این امر باعث گردیده تا یکی از دغدغه‌های اصلی مردم در طی اعصار گوناگون، اجرای عدالت توسط حکّام و فرمانروایان باشد. بر اساس قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه و طبق ماده 26 آن، دولت موظف است به منظور رقابت پذیر کردن عدالت بین منطقه‌ای و سرزمینی و تقویت خوداتکایی، افزایش انگیزه وصول درامد استانی؛ برنامه سند آمایش سرزمین ملی و استانی را تهیه و پس از تصویب شورای عالی آمایش سرزمین، به اجرا درآورد. لذا سند آمایش سرزمین در تاریخ 11/12/1399 توسط شورای عالی آمایش تصویب شد.پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سوال است که سند آمایش سرزمین، چقدر در مسیر اجرای عدالت در اندیشه حضرت آیت الله خامنه‌ای (مد ظله العالی) موثر است؟ روش پژوهش توصیفی تحلیلی است که به مقایسه مولفه‌ها و اهداف سند آمایش سرزمین و چهارچوب اندیشه مقام معظم رهبری در مورد عدالت پرداخته است. در بخش اول، مفهوم عدالت بررسی شده است که در سند آمایش سرزمین، محور عدالت، توسعه اقتصادی بیان شده است در حالی که عدالت در اندیشه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی) ریشه و هدفی الهی دارد، از عدالت الهی شروع می‌شود و هدف آن نیز رضای خداست. در بخش دوم پژوهش اقسام عدالت مورد بررسی قرار میگیرد. طبق سند آمایش سرزمین، عدالت فرهنگی به تقویت آداب و سنن و بازیابی آثار فرهنگی محدود شده است. در حالی که در اندیشه مقام معظم رهبری، عدالت فرهنگی، یک مسئله دینی و مقدمه تزکیه و سعادت بشر است، بنابراین سند آمایش کمکی برای تحقق عدالت نخواهد کرد. طبق سند آمایش سرزمین، عدالت اقتصادی، عدالت در توزیع است. در اندیشه رهبری، عدالت اقتصادی علاوه بر توزیع عادلانه شامل، امکان بهره‌مندی همه از فرصت‌ها، کم شدن فاصله غنی و فقیر، رفاه عمومی و امنیت اقتصادی می‌باشد. بنابراین سند امایش در این زمینه راهنمایی خوبی در راستای عدالت میکند. در زمینه علمی سند آمایش فقط به آموزش عالی اشاره دارد در حالی که در اندیشه رهبری، علاوه بر آموزش عالی، یکی از مهم‌ترین ارکان گسترش عدالت، عدالت آموزشی در مدارس می‌باشد. در عرصه سیاسی نیز سند امایش سرزمین سکوت کرده است و بنابراین هیچ برنامه‌ای در جهت عدالت سیاسی ندارد. در نتیجه به نظر میرسد برای تحقق عدالت به واسطه آمایش سرزمینی در چارچوب اندیشه حضرت آیت الله خامنه‌ای(مد ظله العالی)، هم از جهت مفهوم و ماهیت عدالت تغایر وجود دارد و هم در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و علمی، باید مولفه‌های متعدد و بیشتری در آن لحاظ شود