مطالعه تحلیلی عدالت از منظر عرفان اسلامی

مساله عدالت در تاریخ همواره از موضوعات مورد توجه متفکران دینی و غیر دینی بوده است. اگرچه پژوهش های بسیاری پیرامون چیستی عدالت و اهمیت اجرا و الزامات آن از منظر منابع دینی و حقوقی و فلسفی شکل گرفته است، اما کمتر می توان پژوهشی یافت که از منظر عرفانی و با تاکید بر آرای عرفای مسلمان بدین موضوع پرداخته باشد. تحقیق حاضر کوشیده است تا مساله عدالت را از نگاه هستی شناسی عرفانی مورد مداقه قرار داده و به معرفی و تحلیل مولفه های اصلی آن بپردازد. لذا پرسش اصلی این نوشتار آن است که عدالت از منظر عرفان اسلامی چه شاخصه و ویژگی هایی دارد؟ نگارنده در روی آوردی تحلیلی توصیفی به آرای عرفای مسلمان چنین نتیجه گرفته است که مولفه های «حق، علم به حق، و میل و حکم بر اساس حق» از ارکان سه گانه مفهوم عدالت به شمار می روند. اهل معرفت اسم عدل را اساسا در کنار اسم حَکَم الهی؛ و در نظام اسمائی به عنوان اسمی ترکیبی مطرح می کنند که در هر عصری، نبی آن عصر و به طور حقیقی رسول ختمی مرتبت مظهر اسم یاد شده اند. از ثمرات مهم دیگر این تحقیق باید به تحقق عدالت اجتماعی توسط انبیای الهی آن هم تنها در پرتو اقامه دین اشاره داشت.