بازنگری مفهوم عدالت از نگاه برخی اندیشه‌ورزان غربی و شرقی با تاکید بر سیره امام علی (ع)

مقدمه: مفهوم عدالت از دیرباز مورد توجه اندیشه‌ورزان و متفکران واقع شده است. عدالت از آن دسته مفاهیمی است که درک بهتر آن مستلزم مراجعه به مفهوم ضد آن است. با این حساب با شناخت دقیق معنای ظلم در مقابل عدل، می‌توان به کنکاش در معنای عدالت پرداخت. هدف این مقاله بازنگری مفهوم عدالت از نگاه برخی اندیشه‌ورزان غربی و شرقی بود. روش‌شناسی: این مطالعه به روش کتابخانه‌ای و با بررسی متون کتبی موجود حول محور کلیدواژه عدالت انجام شده است. یافته‌ها: هایک: عدالت را نمی‌توان در توصیف جامعه به کار گرفت و نابرابری ضرورتاً طبیعی است. جان رالز: موضوع اصلی جامعه عدالت است. افلاطون: هر فرد در شهر باید یک کار داشته باشد، این یعنی عدالت. ارسطو: در سیاست، نیکى جز دادگرى نیست. فارابى: عدالت حاکم به انصاف ورزیدن با مردم نسبت به خود و خانواده‏اش است. ابن حزم اندلسى: از شرایط امام، اجتناب از کبائر و استتار نسبت به صغائر است. خواجه نظام الملک: عدالت امرى پدرسالارانه است. ابن منظور: عدل در انسان امری است داراى استقامت و راستی. طباطبایى: ریشه عدالت در عدالت فردى و اجتماعى افراد جامعه است. راغب اصفهانى: «عدل»، «عدالت» و «معادله» از الفاظى هستند که مفهوم مساوات را اقتضا دارند. عِدل در امور محسوس‏ و عَدل در امور معقول به کار مى‏رود. امام علی (ع) در نامه‌ای به مالک: از میان کارها آنچه که به حق نزدیک‏تر و در عدالت فراگیرتر است براى تو محبوب‏تر باشد. نتیجه‌گیری: در بررسی شواهد ارایه شده در معنای عدالت می‌توان نتیجه گرفت که عدالت ضمن اینکه مفهوم نسبتا روشنی دارد، اما گسترش آن در جامعه توسط زمامداران کار آسانی نیست.