روابط میان عناصر عمودی ساختار فقه تعلیم و تربیت در کشاکش آرایِ اندیشمندان معاصر

ساختار فقه تعلیم و تربیت، عناصر تشکیل‌دهنده فقه در حوزه تعلیم و تربیت و ارتباط میان آنهاست که در مجموع، ضرورتی گریزناپذیر برای عبور از دانش عرفی به دانش رسمی است و می‌تواند باب جدیدی در علم فقه به عنوان «تعلیم و تربیت» را بگشاید. در ساختار هر علم، از جمله علم فقه، عناصر یا در یک چیدمان عمودی (هرمی) قرار می‌گیرند یا در یک چیدمان افقی(خطی). در ساختار عمودی، گاهی یک عنصر یا چند عنصر به مثابه راس یک هرم در جایگاه بالاتری قرار می‌گیرد؛ اما در ساختار افقی، به تبویب مسایل در کنار یکدیگر همت گماشته می‌شود. آنچه در این پژوهش، مورد مداقه قرار گرفته است، بررسی ساختار عمودی فقه تعلیم و تربیت است. دستیابی به یک تحلیل و جمع‌بندی مورد تفاهم متخصصان بر این ساختار به گونه‌ای که واجد انسجام‌ درونی و هماهنگ با پیکره علم فقه باشد و در عین حال، مرزهای روشنی با علوم مرتبط داشته باشد. چالش جدی کنونی برای فقه تعلیم و تربیت است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعۀ منابع مکتوب برای شناسایی روابط میان عناصر ساختارهای پیشنهادی متفکران فقهی و تربیتی برای مطالعات فقهی، استوار است و تلاش دارد تا با طبقه‌بندی، تحلیل و مقایسه نقاط قوت و ضعف آنها، زمینه‌ای برای طراحی ساختاری جدید، جامع و قابل تفاهم در تحقیقات بعدی برسد. تمایز این پژوهش با سایر تحقیقات بر تجمیع آراء برخی از متفکران عرصه تعلیم و تربیت در بابِ نسبت‌سنجی میان عناصر عمودی تعلیم و تربیت با عناصر فقه (اصول ترییتی با قواعد فقهی و سائر عناصر تربیتی) است، توجه ویژه بر عناصر عمودی لازم اعم از عناصر تجویزی و حتی توصیفی و... رهیافت دیگر این پژوهش است.