اصول و روش های تربیت سیاسی با تاکید بر روابط خارجی

جامعه انسانی ناگزیر از داشتن حکومت است، تا به فعّالیت های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... در جامعه سر و سامان داده و حاکم بر اجرای قوانین در درون جامعه باشد. حکومت تنظیم کننده روابط بین ملّت ها و سیاست های برون مرزی است امّا بدون ارتباط با مردم میسّر نیست. تربیت سیاسی به این معناست که افراد جامعه طوری رشد داده شوند که اولاً در جهت تحقّق و برپایی حکومت مبتنی بر اسلام تلاش کنند و ثانیاً پس از تحقّق چنین حکومتی، بهترین عضو سیاسی آن جامعه برای تحقّق آرمان ها و اهداف مشروع حکومتی باشند و دارای قدرت تجزیه و تحلیل مسائل سیاسی داخلی و خارجی و نفی سلطه ظالمانه. این پژوهش به دنبال پاسخ این سوال هست که؛ شهروندان مسلمان و همچنین دولت های اسلامی یا به تعبیر کلان‌تر امّت اسلامی در روابط خارجی خود باید چگونه باشند؟ اصول رشد و شکوفایی سیاسی در روابط خارجی چیست؟ چه روش هایی برای رسیدن به تربیت سیاسی مطلوب باید مدّنظر باشد؟ در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به بررسی اصول و روش های تربیت سیاسی بر مبنای روابط خارجی در آیات یکم تا نهم سوره ممتحنه با توجّه به اهمّ تفاسیر شیعه و سنّی و آموزه های فقه سیاسی در دو روش 1- تبیین احکام و اصول فقهی تربیت سیاسی و 2- تحلیل فقه با رویکرد سیاسی پرداخته شده است. نتایج و یافته های پژوهش نشان می دهد که اصول بر مبانی استوار هستند و آیات قرآن و همچنین سیره نبوی در معاهدات، نامه ها و غیره در زمینه ایجاد رابطه با جوامع دیگر و غیر مسلمانان نشان از به رسمیّت شناخته شدن این مبنا در اسلام دارد مانند آیه «وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی الْمُوْمِنِینَ سَبِیلاً» که می گوید اسلام دین ارتباط است امّا برای این ارتباطات حدود گذاشته است و همچنین اصول برگرفته از آیات آغازین سوره ممتحنه در مبنای روابط خارجی عبارت است از: اصل اسوه پذیری در روابط، پرهیز از از دوستی و اعتماد به دشمنان خدا، عدم اعتماد به دشمن با تدبیر هوشمندانه و مدبّرانه، عدم ترجیح منافع شخصی بر مصالح جامعه اسلامی، همراهی معنویّت و سیاست در روابط خارجی، اصل جذب و جلب در روابط خارجی. روش های برگرفته از این اصول و متون دینی و علمی غالباً روش های شناختی و اعطای بینش و تقویت خردگرایی است که در کنار روش های رفتاری مانند عبرت گرفتن، مدارا نمودن، اسوه گزینی به کار گرفته می شود.