واکاوی احکام تکلیفی خدمات زوجه به زوج در امور فرای تمکین و بسندگی آن احکام در تحقق خانواده مطلوب

دو رکن اساسی نظام خانواده، زوج و زوجه هستند که در نظام فقهی – حقوقی اسلام هر یک حقوق و تکالیف معینی دارند. آنچه از انواع خدمات، اجماعا بر زوجه واجب است، تمکین خاص از همسر است. اما سوال مهمی مطرح است که دیگر انواع خدمات زوجه دارای چه احکام تکلیفی است؟ تا از رهگذر پاسخ به این سوال از عوامل ناشی از اختلافات خانوادگی، جلوگیری وحدود و مرزهای وظایف واجب و غیر واجب زوجه به خوبی روشن شود. آنچه در واکاوی فقهی در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی به دست می‌آید، تفصیل در احکام خدمات غیر تمکین است. فقهای متقدم و معاصر به وضوح بیان می‌دارند که خدمات منزلی زوجه شرعا بر زن واجب نیست و انجام آنها از حقوق زوج بر زوجه نیست. اما در مسئله نگهداری و تربیت فرزندان مشترک زوجین، آنجا که تحت عنوان حضانت می‌گنجد، سه نظر میان فقها و حقوق دانان مطرح است. اول: تکلیف و واجب می‌باشد. دوم: حضانت را صرفا حق و آن را قابل اسقاط می‌داند. سوم: نظر قانون مدنی است که حضانت را هم حق و هم تکلیف ابوین می‌شمارد. و در مسئله شیردهی اکثر فقهای امامیه به عدم وجوب آن اتفاق نظر دارند و تنها اسقای لباء در سه روز اول را واجب می‌شمارند. بسیاری از فقها حکم وجوب اطاعت زوجه از زوج را در استمتاع و مقدمات آن و اذن زوج در خروج از منزل می‌دانند نه در فرمان به انجام کار در امثال خانه و مزرعه .