تاملی بر دشواری های غایت انگاری فقه و تربیت در نظام اسلامی

متاثر از اندیشه های امام خمینی(ره)، نظام اسلامی به تلاش برای دستیابی به دو هدف اصلی یعنی اجرای احکام شریعت و نیز رشد، تعالی و تربیت آحاد جامعه اسلامی متعهد است. هر چند بر اساس باور به نظام مندی دین، هماهنگی و همراستایی تربیت و دین در عرصه نظر و عمل جزء بایسته های نظری و عملی در فهم و اجرای تعالیم دینی است؛ با این حال در ظرف تحقق، جمع پایبندی به فقه و پیگیری تربیت، همواره آسان نیست. هر یک از این دو از مبانی و لوازمی برخوردار است که جمع تحقق آنها را با دشواری مواجهه می سازد. تفاوت در موضوع و هدف فقه و تربیت؛ تفاوت در تصویری که در فقه و تربیت از انسان ارائه می شود؛ نحوه مواجهه با تکثر در جامعه و نیز نقش تدبیر بشری در دستیابی به اهداف گوناگون شریعت، برخی از ابعاد دشواری جمع فقه و تربیت را نشان می دهد. در این نوشتار ضمن تاکید بر لزوم هم راستا بودن فقه و تربیت، برخی مولفه های تاثیرگذار بر سازگاری فقه و تربیت یادآوری شده است. از جمله مولفه های یاد شده، رابطه طولی تربیت و اجرای احکام شریعت در دین، تفکیک فقه از شبه فقه، تفکیک احکام شرعی از تدابیر شرعی و تفکیک تکلیف فرد از تکلیف نظام اسلامی است که تامل در آن ها می-تواند برای یافتن الگوی سازگاری فقه و تربیت موثر واقع گردد.