بررسی فقهی – حقوقی مسئولیت ولی در قبال اعمال زیانبار کودک

بر اساس آموزه های اسلامی لازم است که انسان نتائج آن دسته از اعمال خسارت باری را که مرتکب می شود، تحمل نماید. به دیگر سخن هر فردی در قبال اعمال خود در برابر افراد و جامعه مسئول است و از همین رهگذر اصل بر شخصی بودن مسئولیت مطرح شده که به معنای آن است که هیچ فردی بار گناهان دیگری را به دوش نمی‌کشد و هر شخصی مسئول اعمال خویش است. کودکان نیز از این امر مستثنی نیستند؛ اگر چه در شریعت اسلام احکام تکلیفی تا زمان بلوغ متوجه ایشان نیست، اما در احکام وضعی تفاوتی میان بالغ و غیر بالغ وجود ندارد. شایان ذکر آن که تصرفات مالی توسط کودکان زمانی مجاز شناخته می شود که به سن رشد رسیده باشند. از این رهگذر آن چه در این میان شایسته تحقیق و بررسی است،تبیین مسئول بودن کودک در خسارات مالی است. سپس با توجه به عدم جواز تصرف کودک در اموال خود بررسی این مسئله لازم است که نقش والدین در این میان چیست؟آیا ایشان مسئول جبران خسارت پدید آمده هستند؟ چگونگی پرداخت خسارت نیز نیازمند تحلیل است. نتائج این نوشتار جامع که با رویکردی فقهی و برآمده از روشی تحلیلی - انتقادی است، نشان می دهد که مسئولیت حفظ و تربیت کودکان بر عهده والدین است. از این رو، در صورتی که والدین در خسارت وارد شده از سوی کودک کوتاهی کرده باشند، مقصر بوده و خسارت از ناحیه ایشان باید جبران گردد و حتی در دیدگاه برخی مسئول اصلی جبران خسارت ناشی از اعمال زیان آور کودک،سرپرستان قانونی یا قراردادی او هستند، مگر این که ایشان عدم قصور در تربیت کودک را ثابت نمایند و در صورت عدم کوتاهی، کودک خود مسئول بوده و در صورت داشتن اموال ولی از ناحیه وی به پرداخت اقدام می نماید و با نبود منبع مالی برای کودک، بیت المال به عنوان مصدر جایگزین در نظر گرفته شده است.