مبانی و قلمرو قواعد فقهی در قرآن (با تاکید بر قواعد جدید در فقه تربیتی)

بدون شک قرآن کریم نخستین و مهمترین منبع احکام شرعی به حساب می‌آید که شامل تمامی احکام و مسایل مورد نیاز انسان است؛ اما با توجه به اینکه تمامی این احکام به طور شفاف و جزیی در قرآن کریم ذکر نشده‌اند، سزاوار است از طریق روش‌های دیگر این احکام را در قرآن پیدا نمود و طبیعتاً یکی از بهترین روش‌ها، توضیح احکام شرعی و فقهی در چارچوب قواعد کلی و عمومی است که اصطلاحاً به آن، «قواعد فقهی» گفته می شود. ازاین‌رو، فقهای اسلام در راه استنباط احکام فقهی قرآن، علاوه بر تمسک به آیاتِ بیانگر احکام جزیی، یک‌سری قواعد عام و کلی را نیز از قرآن برداشت کرده‌اند و علی‌رغم ارزشمند بودن این اقدامات، دو چالش جدی در این زمینه وجود دارد: 1 فقها نتوانسته‌اند تمامی قواعد عام را از قرآن استخراج نمایند؛ 2 از ظرفیت موجود این قواعد به خوبی بهره‌برداری نشده است و می‌توان این قواعد را در موضوعات دیگر نیز تسری داد. ازاین‌رو، این پژوهش به‌صورت کتابخانه‌ای و به روش توصیفی تحلیلی با ذکر دلایل استخراج قواعد فقهی از قرآن، به برخی از قواعد جدیدی که قابلیت استنباط از قرآن را دارند نیز اشاره دارد و دامنه و قلمرو این قواعد را با استناد به آیات قرآن به دانش‌های دیگر از جمله فقه تربیت، گسترش داده است.