بررسی و تبیین خشم نکوهیده به عنوان آسیب اخلاقی در نهج‌البلاغه

خشم نکوهیده از ویژگی های غریزی انسان است که اگر شرایط بر وفق مراد وی نباشد، بدون تعقل و جهت کسب رضایت شخصی، دست به انجام کارهایی می‌زند که بسیاری اوقات پیامدهای غیرقابل جبرانی در پی دارد. از همین رو پیشوایان اسلام همواره مسلمانان را به دوری از خشم نکوهیده فرا خوانده‌اند. امام علی (ع) نیز در کتاب گران‌قدر نهج‌البلاغه، چندین بار به خشم نکوهیده و پیامدها و راهکارهای فرونشاندن این نوع خشم، پرداخته‌اند؛ زیرا در صورتی که این نوع خشم رها شود، پیامدهای ناگواری برای شخص خشمگین و سایرین در پی خواهد داشت که گاهی اوقات این پیامدها تا مدت‌های طولانی قابل جبران نمی‌باشند. بنابراین با بررسی خشم نکوهیده از دیدگاه امام علی (ع) می‌توان به آثار و پیامدهای ناگوار این نوع خشم پی برد و به کمک راهکارهای ارائه شده در کلام امیرمومنان (ع)، خشم خود را در موارد گوناگون فرونشاند و از بروز آسیب‌های ناگوار بسیاری پیشگیری کرد. در این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و به کمک منابع کتابخانه‌ای موثق، ابتدا به بررسی مفهوم خشم پرداخته می‌شود، سپس به اقسام خشم اهتمام شده و با بررسی و تحلیل پیامدهای خشم در نهج‌البلاغه موضوع ادامه یافته و در نهایت با ارائه راهکارهایی جهت فرونشاندن خشم، موضوع خاتمه می‌یابد. امام علی (ع) آغاز خشم نکوهیده را دیوانگی و جنون و پایان آن را پشیمانی دانسته‌اند؛ زیرا این نوع خشم قوه تفکر و استدلال را از انسان سلب کرده، شیطان را بر او مسلط می‌گرداند و منجر به بروز رفتارهایی ناشایست از وی می‌شود که اصلی‌ترین پیامد آن، پشیمانی است.