رهبری؛ کلید نهج‌البلاغه

دیدگاه‌های دانشمندان غربی در قبال رهبری، دیدگاهی است که بر اساس آن فردی که عنوان رهبر گروه را دارد به دلیل ویژگی‌های خاص، توانایی نفوذ در دیدگاه‌ها، نگرش‌ها، انتظارات و اهداف دیگر افراد یا گروه‌ها را دارد و نتیجه این نفوذ نیز تحقق اهداف سازمان و یا اهداف گروهی است. در مقابل، دیدگاه امام علی (ع) نسبت به رهبری، دیدگاهی مردم‌محور است که اگر نفوذی و فرمانی وجود دارد، در جهت اهداف زیردستان و رفاه عامه مردم بوده و اگر رهبر به دنبال تحقق اهداف سازمان و مجموعه خاص خود است، این اهداف چیزی جز رضایت مردم نیست. با وجود چنین تعریفی است که امام علی (ع) رهبری را وظیفه‌ای سنگین و مسئولیتی دشوار می‌داند. این مقاله سعی بر آن دارد که با دیدگاهی تطبیقی به مقایسه دیدگاه‌های اندیشمندان مدیریت و امام علی (ع) در مورد تعاریف، ویژگی‌ها، شرایط و مهارت‌های رهبر در رفتار با زیردستان و فرادستان بپردازد. اهمیت و ضرورت رهبری از منظر نهج‌البلاغه به عنوان یکی از منابع غنی اسلامی و هم‌چنین تعریف رهبری در ادامه خواهد آمد. البته در این مقاله به معیارها و ویژگی‌های رهبری در نهج‌البلاغه، برخی از اصول مدیریت و رهبری از دیدگاه نهج-البلاغه، رهبری اسلامی و روابط انسانی (روابط اجتماعی) از منظر امام علی (ع) پرداخته می‌شود و با بحث و نتیجه‌گیری به پایان می‌رسد.