انسان از منظر ده خطبه نهج‌البلاغه

ارتباط مباحث خداشناسی، انسان‌شناسی و جهان‌شناسی با تعابیری که عرفاً در مطالب و مباحث مختلف در بررسی سرشت و حقیقت انسان و ابعاد وجودی او پیرامون مسائل هستی، شناختی وضع کرده و به کار برده‌ شده، این است که انسان کامل، کامل‌ترین تجلی عینی حق تعالی بوده و از این روی آینه تمام‌نمای جمال و جلال خداوند و لاجرم واسطه در آفرینش امری و خلقی که دارای دو بُعد مادی و معنوی است، می‌باشد. بدین جهت، شناخت انسان کامل برای شناخت هستی و هستی‌آفرین، لازم و بلکه واجب است. قرآن و ائمه اطهار (ع) نیز به معرفی، تفسیر و تبیین ویژگی‌های انسان کامل اقدام کرده‌اند. در این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی در حد مجال به صورت کتابخانه‌ای از خطبه‌های شماره 23، 82، 110، 113، 127، 146، 192 و 227 حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه در خصوص توصیف انسان کامل پرداخته‌ایم و نتیجه گرفتیم که به علت دو خصلت «پیچیدگی» و «گستردگی» وجودی انسان، این موجود قابل تعریف نبوده و ابعاد وجودی او را کاملاً نمی‌توان تعیین نمود. نگرش‌های وجودی که نهج‌البلاغه درباره انسان داراست، کاملاً مورد تایید تاملات و کاوش‌های عقلانی می‌باشد و این حقیقت نشانگر نقطه قوت و توانایی نهج‌البلاغه است.