جلوه‌های تمدن و فرهنگ اسلامی در بُست تا قرن پنجم

تمدن از واژه مدن گرفته شده است و تقریباً تمام تمدن‌های بشری، ارتباط تنگاتنگی با رشد شهرها و جوامع یکجانشینی داشته‌اند. در تمدن اسلامی نیز شهرهای زیادی ساخته شده و یا توسعه یافتند. این شهرها زمینه‌ساز اعتلای فرهنگی و تمدنی می شدند. مراکز علمی، نهادهای آموزشی و جمع شدن گروه‌های زیادی از صاحبان اندیشه، منجر به تاثیرگذاری فرهنگی و تمدنی این شهرها می شد. یکی از این شهرها در دوران شکوفایی تمدن اسلامی در منطقه سیستان، بست بوده است که در این تحقیق به دنبال بررسی نقش جایگاه این شهر در رشد تمدن اسلامی به شیوه توصیفی – تحلیلی و با استناد به مآخذ دست اول هستیم. یافته های این پژوهش نشان می دهد شهر بست به دلیل موقعیت تجاری و استراتژیکی، رشد زیادی یافته و افزایش جمعیت و فراهم آمدن صاحبان اندیشه‌ها و افکار مختلف باعث رونق علمی و تمدنی آن شده است. مدارس، مساجد، رباط‌ها در منطقه بست توسعه روزافزونی داشته تا جایی که برخی از دانشوران نامی تمدن اسلامی از آن شهر برخاسته‌اند و برخی نیز از مراکز علمی آن بهره برده اند. دانشمندانی نظیر ابن حبان بستی، ابوالفتح بستی و ابوالقاسم بستی در تمدن اسلامی چهره‌هایی شناخته شده هستند که از منطقه بست بوده‌اند، گرچه درباره خاستگاه مقدسی، جغرافی‌دان قرن چهارم نیز نمی توان به طور قطعی نظر داد. بنا به یک گزارش او نیز اصالتی بستی داشته است. با توجه به مجموع این شواهد، نمی توان نقش و جایگاه شهر بست را در توسعه تمدن اسلامی نادیده انگاشت.