تحلیل بیماری/طبیعت به‌مثابۀ شرّ در سینما بر اساس آرای لوتمان

ارتباط «شرّ» و «طبیعت» یکی از «مسائل» قابل بحث در حوزۀ مطالعات شرّ به‌شمار می‌‌آید. یکی از عناصر موجود در طبیعت در این راستا، «بیماری»های مختلف هستند. در این شکل از خوانش، طبیعت/بیماری دارای عناصری از خائوس است که با حمله به جهان کاسموس، آن را تسخیر کرده و به‌واسطۀ آن، تغییراتی را در ساحت «خیر» ایجاد می‌کند. این انگاره در هم‌کناری خوانش‌های فلسفی با نشانه‌شناسی فرهنگی نیز مورد تاکید قرار گرفته است. یوری لوتمان در مکتب نشانه‌شناسی فرهنگی مسکو-تارتو، در تقابلی دوتایی، طبیعت را در برابر فرهنگ قرار داده و می‌کوشد با بیان این تضاد به معنای هر یک از این دو حوزه پی‌ببرد. هنر به‌عنوان عاملی برای بازنمایی عناصر مختلف، یکی از بسترهای مطالعاتی برای همین تقابل نیز محسوب می‌شود. هنر سینما در بین هنرها این امکان را داشته‌است که نشان دهد، صیروریت تبدیل «خیر» به «شرّ» تابع چه مولفه‌هایی است و این مولفه‌های متغیر در حرکت چگونه به بازنمایی شرّ می‌پردازد. از همین روی برای این مقاله دو فیلم را که از منظر هم‌نشینی روایی، به نظریۀ فوق نزدیک هستند برای مطالعه برگزیده شده‌اند. فیلم «درخشش» (1980) استنلی کوبریک و «عشق» (2012) میشائیل هانکه که در هر دو عنصر خیر در قالب حصول بیماری به شرّ تبدیل شده و این مسئله را صورت‌بندی می‌کند. هدف از نگارش این مقاله نشان دادن صیروریت خیر به‌سوی شرّ با استفاده از بیماری به‌عنوان متغیری در طبیعت در هنر سینماست. در این پژوهش که بر اساس هدف کاربردی، از نظر روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای، بر پایۀ روش، کیفی و بر مبنای ماهیت توصیفی‌تحلیلی است، به این سوال پاسخ داده خواهد شد که چگونه طبیعت در قالب بیماری می‌تواند مسئلۀ خیر را به شرّ تبدیل کرده و عناصر بازنمایی آن در هنر سینما چیست؟ نتیجه اینکه در این تغییر عناصری که در قالب خیر، به فرهنگ تعبیر می‌شوند و عوامل نظم‌دهنده به جهان هستند،آرام‌آرام با مستولی شدن بیماری به‌مثابۀ شرّ، ساختارهای خود را از دست داده و به عاملی برای آشوب می‌گرایند و این آشوب به از میان رفتن انسان منجر می‌شود.