مسئلۀ شرّ و محدودیت‌های بشری ما

مسئلۀ شرّ دارای دو جنبۀ بشری و الهی است. به دلیل جنبۀ بشری آن، انسان‌ها در بررسی مسئلۀ شرّ با مشکل محدودیت معرفت بشری مواجه هستند. دلیل این امر، جنبۀ مقابل مسئلۀ شرّ، یعنی نقش خدا در آن است که انسان در شناخت هدف و نحوۀ دخالت الهی و نتیجۀ حاصل از آن، توان معرفتی نامتناهی و یقینی مطلق ندارد، در حالی‌که خداوند قادر و عالم مطلق است. پس محدودیت بشری ما مانع از شناخت دقیق همۀ ابعاد شروری است که در زندگی خود با آن موجه هستیم که برخی متفکران از این ویژگی، با عنوان رویکرد شکاکانه به مسئلۀ شرّ تعبیر کرده‌اند. این مسئله در سنت خداباوری، به خداباوری شکاکانه معروف است و مدعی است که انسان‌ها به دلیل محدودیت‌های بشری و نیز پیچیدگی مسئلۀ شرّ، قادر به شناخت همۀ ابعاد آن و قضاوت کامل و دقیق دربارۀ آن‌ها نیستند. برخی با تمسک به این رویکرد، تلاش دارند دلیل خداناباوران را در رد وجود خدا به دلیل نیافتن توجیهات منطقی برای شرور جهان، به‌ویژه شرور گزاف، مورد تردید جدی قرار دهند؛ با این استدلال که محدودیت معرفتی ما در نیافتن دلایل خدا در ایجاد برخی شرور، دلیل بر وجود نداشتن چنین دلایل موجهی برای خدا نیست. در این تحقیق، نشان داده می‌شود که اگرچه رویکرد خداباوری شکاکانه تا حدودی در نقض دلایل خداناباوری در مسئلۀ شرّ موفق است، اما تاکید بیش از حد بر شکاکیت معرفتی دربارۀ خدا، موجب شکاکیت معرفتی عام می‌گردد. راه‌کار پیشنهادی، توجه به قابلیت‌های معرفتی انسان از انواع مختلف، توجه به اهمیت خدای دارای صفات مطلق و استفاده از آن‌ها برای پاسخ‌گویی به مسئلۀ شرّ است. همچنین توجه به اهمیت زیست خداباورانه در بستر زمان است که می‌تواند بسیاری از موارد جهل ما را نسبت به ابعاد پیچیده شرور جهان رازگشایی نماید.