شر از نگاه آدام فیلیپس

آدام فیلیپس روانکاو دوران معاصر است که انجام رسالتش را در پیوند با دانش‌های انسانی، همچون ادبیات و جامعه‌شناسی مرتبط می‌داند و از بزرگانی چون فروید، لکان، شکسپیر، وینیکات، بکت و غیره الهام می‌گیرد. از دیدگاه وی اولین و ساده‌ترین معنی شرّ، پیش از هبوط است: جایی که «فرمان‌برداری»، به آدم و حوا لذت‌هایی «در دسترس» و «بهشتی» می‌داد، اما در مقابل، امر ناممنوع نیز چیزی بود که «باید به آن دست می‌زدند»؛ زیرا باید چیزی قربانی می‌شد تا چیز دیگری به‌ دست می‌آمد و انسان در معرض تنوع قرار می‌گرفت. بنابراین به معنایی، پس از هبوط است که می‌توان دربارۀ شرّ ثانوی، واقعی و انسانی سخن گفت؛ زیرا ما عملاً با شرّ آشنا شده‌ایم و می‌دانیم چقدر می‌توانیم بد باشیم. در این مجال است که فرد با چالش‌هایی چون «زندگی نازیسته»، «جنون تعریف نشده»، «نگرفتن مطلب»، «سرخوردگی» و «لذت‌های ممنوعه» روبه ‌رو می‌شود و هر کدام را شروری می‌بیند که به هدف زندگی‌اش، یعنی «تعادل» آسیب می‌رساند. آدام فیلیپس تلاش می‌کند با تحلیل زندگی انسان، نازیسته‌ها را برایش روشن کند؛ شرّ حاصل از سرخوردگی را به خیر برگرداند و شرّ جنون را به عاقل بودن تبدیل کند. همچنین وی تلاش می کند لذت ناممنوع را ببیند و از این طریق، از شرّ برخواسته از ممنوعه‌ها رهایی یابد؛ از درد و رنج نگرفتن مطالب، خود را برهاند و در نهایت، به تعامل با چالش‌های زندگی و کنار آمدن با این شرورِ آزاردهنده رهنمون شود. ما در این نوشتار تلاش می‌کنیم این شرور درونی و بیرونی برخواسته از زیستِ انسانی را، بیان کرده و راه‌حل‌های آدام فیلیپس در برابر این مسائل را توضیح دهیم.