آیا نباید درد و رنج حیوانات را به‌شمار آورد؟

در بررسی کلاسیک مسئلۀ شرّ و نسبت آن با علم مطلق، قدرت مطلق و خیر مطلق خدا فیلسوفان غالباً به درد و رنج انسانی پرداخته‌اند. حتی آنگاه که پس از تقسیم شرور به شرّ انسانی (اخلاقی) و شرّ طبیعی وجوهی از شرّ در طبیعت مورد توجه قرار گرفته است، بیش‌تر به این پرداخته‌اند که شرور طبیعی چگونه موجب درد و رنج در زندگی انسان می‌شوند. با این حال، می‌توان پیش‌دستانه این پرسش را مطرح کرد که اساساً کدام درد و رنج‌ها را باید به‌شمار آورد و اگر درد و رنج انسانی شرّ شمرده می‌شود، آیا می‌توان درد و رنج غیرانسانی (گیاهی یا حیوانی) را نیز در زمرۀ شرور به‌شمار آورد. برخی فیلسوفان به این پرسش پاسخ مثبت داده‌اند. برای نمونه، رابرت فرانچسکوتی در «مسئلۀ درد و رنج حیوانات» استدلال می‌کند که حیوانات متحمل درد و رنج‌هایی گزاف می‌شوند و این می‌تواند استدلال از طریق شرّ علیه وجود خدا را تقویت کند. از سوی دیگر، سی. اس. لوییس استدلال کرده است که متحمل درد و رنج شدن نیازمند درکی از خویش است که در حیوانات وجود ندارد و نسبت دادن آن به حیوانات احتمالاً فقط به شیوه‌ای انسان‌وارانگارانه میسر است. به‌علاوه، او بر آن است که در این موضوع، نمی‌توان حیوان را موجودی مستقل در نظر گرفت زیرا «انسان را خدا برای حکمرانی بر جانوران منصوب کرد» و در نتیجه، درد و رنجی که علی‌الظاهر از جانب انسان به حیوان تحمیل می‌شود نمی‌تواند با عدل الهی مغایر باشد. در این سخنرانی، قصد من آن است که با استفاده از این دیدگاه‌ها به دو پرسش بپردازم: (1) آیا می‌توان درد و رنج حیوانات را در ارزیابی مسئلۀ شرّ به‌شمار آورد؟ (2) فارغ از درد و رنج‌های کنونی و پیامدهای الهیاتی آن‌ها، آیا خداباوران برای تحمیل درد و رنج به حیوانات به‌منظور دست یافتن به خیرهای انسانیِ بیشتر حقی (جوازی) دارند؟ پاسخ من به پرسش نخست مثبت و به پرسش دوم منفی است. استدلال خواهم کرد که چون حیوانات موجوداتی مُدرِک‌اند، نه‌تنها باید درد و رنج آن‌ها را به‌شمار آورد و در ارزیابی الهیاتی مسئلۀ شرّ دخیل دانست، بلکه ما آدمیان نیز تا آنجا که در توان داریم موظف‌ایم آن‌ها را موجوداتی مستقل در نظر آوریم که نباید دستاویز رسیدن به خیرهای انسانیِ مفروض قرار گیرند.