چالش‌های راه‌حل ارسطویی مسئلۀ شرّ

راه‌حلّ مشهور به راه‌حلّ ارسطویی برای مسئلۀ شرّ بر تقسیم پنج‌گانۀ فرضی موجودات مبتنی است: خیر محض، خیر کثیر، خیر و شرّ مساوی، شرّ کثیر و شرّ محض. در این راه‌حلّ تحقق دو قسم نخست مجاز و تحقق سه قسم اخیر غیرمجاز معرفی و تمام شرور جهان بر اساس تحقق قسم دوم یعنی خیر کثیر توجیه می شود. با این استدلال که این شرور لازمۀ چنین موجوداتی است و اگر این موجودات آفریده نشوند، خیر کثیر آن‌ها هم تحقق نمی‌یابد که خود مستلزم قسم چهارم یعنی شرّ کثیر است. این راه‌حلّ، برخلاف راه‌حلّ مشهور به راه‌حلّ افلاطونی که شرور را عدمی می‌داند، شرور را موجود اما گریزناپذیر معرفی می‌کند. نخستین چالش این راه‌حلّ همین است که از مبنای خود یعنی موجودیت شرور منصرف شده است؛ چرا که عدم تحقق خیر کثیر را شرّ کثیر دانسته است. دومین چالش این راه‌حلّ، مشخص نبودن مبنای آن در تعیین خیر یا شرّ بودن آثار یک موجود است با این توضیح که خیر بودن می‌تواند به معنای نفع رساندن باشد و می‌تواند به معنای ضرر نرساندن باشد؛ چنان که شرّ بودن می تواند به معنای ضرر رساندن باشد و می‌تواند به معنای نفع نرساندن باشد. سومین چالش آن ناتوانی آدمیان از احصای موارد نافع یا ضارّ بودن یک موجود است. چهارمین چالش آن اشتباه آدمیان در تشخیص مصادیق نفع و ضرر و در نتیجه اشتباه ایشان در حکم به کثیر یا قلیل بودن خیریت یا شریت یک موجود است. پنجمین چالش این راه‌حلّ، کمّیّت محور بودن آن و ششمین چالش آن تفکیک منافع یک موجود از مضارّ آن است و حال آن که در بسیاری از موارد نفع و ضرر یک موجود نسبت به موجود دیگر، درهم آمیخته است.