تبیین متفاوت مسئلۀ شرور از دیدگاه استاد مطهری و لایب‌نیتس

مسئلۀ شرّ از مسائل مهم کلامی روزگار ماست و فیلسوفان در حل مسئله پاسخ‌های گوناگونی را ارائه نمودند. استاد مطهری به‌عنوان متکلمی آگاه به زمان و مدافع دیانت در سنت اسلامی و لایب‌نیتس فیلسوف و ریاضی‌دان آلمانی در سنت مسیحی به تبیین شرّ توجه کرده‌اند. مطهری در تقسیم‌بندی شرور تنها به دو قسم آن یعنی شرّ اخلاقی و شرّ طبیعی توجه کرده است، اما لایب‌نیتس شرور را به چهار قسم تقسیم می‌کند: مانند شرّ اخلاقی، شرّ طبیعی، شرّ متافیزیکی و شرّ احساسی و عاطفی. نقاط اشتراک پاسخ دو فیلسوف در تبیین شرّ طبیعی و اخلاقی است، در حالی که نقاط افتراق آن در باب شرّ متافیزیکی و عاطفی است. گویا از نظر مطهری مسئلۀ شرّ متافیزیکی و شرّ احساسی و عاطفی مهم تلقی نمی‌شد ولی لایب‌نیتس به گونه‌های چهارگانۀ شرور توجه کرده است و در شرّ متافیزیکی اگر خداوند به مخلوقات همۀ کمالات را اعطا می‌کرد، دیگر مخلوق نبود، بلکه خدا بود وحال آن‌که مخلوقات از نظر درجۀ وجودی با خدا متفاوت هستند و همین عدم کمالات موجب شرّ می‌گردد. در شرّ احساسی که همان حالات ناخوشایند روانی مانند درد، رنج و غم که بر اثر برخورد با سه قسم دیگر شرور بر بشر عارض می‌شود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی بوده و به تبیین دیدگاه دو فیلسوف بر اساس کتاب عدل الهی استاد مطهری و تئودیسۀ لایب‌نیتس می‌پردازد و زوایای بحث را مورد کاوش قرار دهد.