بررسی و تحلیل هستی‌شناسی مرگ اخترامی از جهت خیر و شرّ در نظام احسن در اندیشۀ ملاصدرا

ملاصدرا مرگ را به دو نوع مرگ ارادی و مرگ طبیعی تقسیم‌بندی می‌کند. هر نوع مرگی با توجه به این که در نظام عالم رخ می‌دهد، هر چند به‌طور اخترامی باشد، از نظر وی طبیعی است. از نظر ملاصدرا مرگ در هر حال خیر است و خیر بودن آن را می‌توان بر اساس نظام احسن‌بودن عالم و عدل و حکمت الهی فهمید. خداوند حکیم است و هر چه از حکیم صادر شود خیر و تمام است و بنا به حکمت خویش بهترین نظام را قرار داده و مرگ‌ها وقتی نسبت به کل نظام سنجیده شود، اراده و مشیّت خداوند بوده و خیر است. با توجه به اینکه اختیار انسان در نوع مرگ و زمان آن، در مرگ اخترامی موثر است. پرسش اصلی این تحقیق این است که برخی روایات و ادعیۀ معتبر بعضی از انواع مرگ‌ها را شرّ می داند، و رهایی از آن را از خدا طلب می‌نمایند، چگونه می‌توان خیر بودن مرگ را نسبت به خود اشخاص تبیین و تحلیل کرد. با بررسی آثار ملاصدرا می‌توان ملاحظه نمود که وی جز در موارد اندکی همچون تمثیل کشتی و ساکن آن، به این مسئله نپرداخته است. صدرالمتالهین به جنبۀ شرّ بودن این نوع مرگ اشاره‌ای نمی‌کند، حال آنکه برخی روایات از شرّ بودن بعضی از انواع مرگ‌های اخترامی و دخالت اعمال انسان در به‌وقوع پیوستن آن‌ها هشدار می‌دهد. پرسش اصلی این مقاله این است که با توجه به اینکه برخی مرگ‌ها به نظر شرّ بوده و در روایات نیز برای رهایی از آن ها تاکید شده است، ملاصدرا برای توجیه این مرگ‌ها با توجه به مبانی فلسفی خود از جمله اعتقاد به نظام احسن، چه تبیینی دارد؟