شر اخلاقی از منظر انسان‌شناسیِ زیستی

انسان‌ها در طول تاریخ حیات بشر، زندگیِ خود را در شبکه‌های همکاری گسترده‌ای سازمان دادند تا در جهت کسب منافع بیش‌تر و دفع مخاطرات تا حد امکان، توفیق بیش‌تری به‌دست بیاورند. ظهور این شبکه‌های همکاری اگر چه فوایدی را به همراه داشته است اما نهایتاً به این علت که این شبکه‌های سلسله‌مراتبی، نه بی‌طرف بودند و نه عادلانه، در عرصۀ تقلیل شرور اخلاقی، برقراری صلح پایدار، برابری انسان‌ها و تحقق عدالت اجتماعی موفق عمل نکرده‌اند. در واقع، این شبکۀ همکاریِ توام با صلحی موقتی، نوعی مزیت تکاملی برای فرادستان به همراه داشته است. از طرف دیگر، فرودستان هم بقای خود، ولو در سطحی نازل و بدون آن‌که حقوق انسانی آن‌ها آن‌چنان‌که باید و شاید محترم داشته شود، را در تن در دادن به آن ساختار سلسله‌مراتبی می‌دیدند. نگاه متعارف به این شرّ آموخته‌شده در تمدن بشری به این نحو بوده که غالباً آن را درون خودآگاهِ جمعی بشر قرار می‌دهند و در نتیجه، شاهد نوعی خوش‌بینی در میان برخی متفکران چون استیون پینکر نسبت به دفع این شرور در آیندۀ بشر هستیم، لیکن اگر از منظر انسان‌شناسیِ زیستی به این پدیده‌های انسانی بنگریم سهم بزرگ‌تری را به ناخودآگاه جمعی بشر اختصاص خواهیم داد و دفع این شرور را نامحتمل‌تر خواهیم دید. نگاه انسان‌شناسی زیستی به این شرور اخلاقی بیش از آن‌که معطوف به اراده و اختیار پدیدآورندگان آن‌ها باشد ناظر به نوعی شرّ سیستماتیک از سنخی است که اندیشمندانی چون ناگاساوا در ساختار بیولوژیک جهان می‌یابند. با این تفاوت که محدودۀ آن را زیستِ انسان در طول تاریخ قرار می‌دهند. از منظر این دانشِ نوپدید، این‌ها شروری آموخته‌شده و دارای کارکردی زیستی هستند و واکنش بشرِ صلح‌طلب در برابر آن‌ها از جنس مقاومت در برابر جریان موجودی است که هم ریشه در اقتضائات زیستی بشر دارد و هم از جانب فرادستان شاهد حمایتی فراگیر و پایدار است.