دیالوگِ مولِّد خیر و شرّ در داستان‌های قرآنی

شر، نسبتی که با خیر دارد و و دلیل وجود شرّ در عالَم همیشه چالش‌برانگیز بوده است. قرآن کریم به عنوان اصلی ترین مرجع مسلمانان در این زمینه مطالب قابل‌توجهی را به نمایش گذاشته است. در قرآن خیر و شرّ در تعاملی دوسویه و مولِّد هستند و به‌گونه‌ای شرّ مقدمه‌ای برای دستیابی به خیر و پیروزمندی است. به‌عنوان مثال در داستان موسی، مار، که معمولاً نمادی برای شرّ هست، به ابزاری برای اِعجاز موسی و ایمان آوردنِ ساحران بدل می‌شود. مار در این ماجرا، سِحر و دروغِ ساحران را می‌بلعد و سببی است که ساحرانِ کافر به مومنانی راستین بَدَل شوند. در ماجرای یوسف نیز شرّ برادرانِ یوسف (حسادت) که بردگی را برای او به ارمغان می‌آورد، امّا در عمل، زمینۀ موفقیت‌های آتی یوسف هست و زندگی شاهانۀ او را پدید می‌آورد. شرّ زنان (واداشتن یوسف به خیانت) در برابر یوسف نیز زمینۀ ورود او به جایگاه بالاتر، یعنی عزیزی مصر را پدید می‌آورد. اینگونه دیالوگِ مولِّد میان شرّ و خیر در مواضع متعدد دیگری نیز در قرآن قابل رصد است. نمونۀ شاخص دیگری برای آن ماجرای یونس است: گرچه شرّ محبوس شدن او در شکمِ ماهی در بدو امر قابل انکار نیست، امّا این شرّ، زمینه توبه، پاکی و بازگشت مجدد او به‌سوی خداوند است. نمونۀ بارز دیگر برای این ارتباطِ مولد خیر و شرّ در داستان قرآنی خضر و موسی قابل مشاهده است: کشتن کودک و سوراخ کردن کشتی در این ماجرا، مصادیقِ ملموسی برای شرّ محسوب می‌شوند، امّا در انتها مشخص می‌شود که این شرور مقدمه و زمینۀ لازمی برای خیرهای بزرگی در آینده محسوب می‌شده‌اند. مرور این ارتباط ثمربخش و دیالوگ مولِّد میانِ خیر و شرّ در قرآن پاسخ‌دهندۀ بسیاری شبهات در ارتباط با دلیلِ وجود شرّ در عالم و معنایی است که وجود شرّ می‌تواند برای زندگی انسان پدید آورد.