تحلیل نقد مایکل ری بر دو صفت تعالی و عشق الهی در برهان اختفای الاهی جان شلنبرگ

استدلال اختفای الهی، به روایتی که فیلسوف کانادایی، جان ال. شلنبرگ آن را طرح می‌کند، یکی از استدلال‌های خداناباوری است که طبق آن، نبود ادلۀ کافی به‌نفع خداباوری، خود دلیلی به نفع خداناباوری است. در مقابل، مایکل ری بر این باور است که توجه به تصورات و پیش‌فرض‌های نادرست که در پس استدلال اختفای الهی پنهان شده است، به ما کمک می‌کند نادرستی این استدلال را دریابیم. مخفی بودن خداوند در طول تاریخ، همیشه با متعالی بودن او همراه بوده است؛ به این معنی که چون خداوند از شناخت بشری فراتر است، درک و تجربۀ بشری به میزان کافی از خداوند سرشار نشده است. این مشکل می‌تواند صورت تجربی (محدودیت تجربۀ دینی) یا گزاره‌ای به خود بگیرد. اما آنچه همیشه، ناظر به وجه تجربی اختفا، به‌عنوان نکته‌ای مثبت در نظر گرفته می‌شد (تعالی، عمق، غنا و پیچیدگی خداوند)، امروزه، ناظر به وجه گزاره‌ای آن، به‌عنوان دلیلی بر ضدخداباوری اقامه می‌شود. وجه گزاره‌ای، حاوی تمامی جنبه‌های پدیدۀ اختفای الهی نمی‌شود، اما مناسب‌ترین شکل آن برای اقامۀ استدلال است که خود دارای زیرمجموعه‌های گوناگونی است؛ همچون: نبود دلیل کافی، خداناباوری معقول (که از نظر شلنبرگ چهارگونه است)، و خداناباوری غیرمقاوم (که از نظر ری با خداناباوری معقول متفاوت است). خداناباوری غیرمقاوم، که همان معنای غیرحقیقی از اختفای الهی است، یعنی وجود افرادی که در برابر باور به وجود خدا و رابطۀ برقرار کردن با او هیچ مقاومت و عنادی ندارند و در صورت مواجهه با دلایل کافی برای باور به وجود خدا، به او باور پیدا کرده و نسبت به رابطه با او گشوده هستند. اگرچه صورت‌بندی‌های استدلالی گوناگونی از اختفای الهی ارائه شده است، اما ری معتقد است می‌توان از آن‌ها وجه مشترکی استخراج کرد: «اگر خدا وجود دارد، آنگاه او مانند یک پدر یا مادر، عاشق ماست. اما از ما مخفی است بدون اینکه دلیل خوبی برای این اختفا داشته باشد. پس یا خدا وجود دارد اما پدری نامهربان است که به رابطه با فرزندان خود توجهی ندارد، یا مانند عاشقی است که قدر رابطه را نمی‌داند که خود را آشکار کند و یا ضعیف‌تر از آن است که بتواند خود را آشکار سازد. اما میان این گزاره‌ها آشکارا تعارض وجود دارد، پس خدای عاشق مطلق شلنبرگی وجود ندارد». این نوشته در پی آن است که پس از تقریر استدلال اختفای الهی و نقدهای مایکل ری به‌طور کوتاه، به تحلیل و بررسی دیدگاه او بپردازد. نتیجه‌ای که در پایان حاصل خواهد شد از این قرار است که اگرچه ری ما را به جهت بهتری برای بررسی استدلال اختفای الهی هدایت می‌کند، اما اگر روش تحلیل او را بر آرای خودش اعمال کنیم، خواهیم دید که نمی تواند به نتیجۀ مطلوب برسد و نقدهای ری بر استدلال اختفای الهی، مشکلی جدی برای این استدلال فراهم نمی آورد. تاکیدات ری بر تعالی الهی موجب تعطیل الهیات و هر فهمی از خدا می‌شود، و تصور او از عشق الهی، بی‌ربط به استدلال شلنبرگ است و حتی اگر هم نباشد، می‌توان استدلال اختفای الهی را بر مبانی دیگری بنا کرد.