ارزیابی اثرات زیست محیطی عناصر سنگین در معدن آهن چوره ناب، شمال شرق زنجان

در این تحقیق، به منظور ارزیابی آلودگی زیست‌محیطی فلزات سنگین در منطقه چوره‌ناب، 14 نمونه با استفاده از دستگاه icp-ms آنالیز شدند. بر اساس شاخص‌های آلودگی از جمله شاخص زمین انباشت(igeo )، غلظت آرسنیک (as) در حد متوسط (36/1) مشاهده شد. علاوه بر این، مقادیر فاکتور غنی شدگی( ef ) برای عناصر کادمیوم (74/2)، کروم (38/2) و منگنز (45/2) در حد متوسط و آرسنیک( 50/6) غنی‌سازی قابل‌توجهی را نشان داد. مقادیر شاخص آلودگی (pi) نشان داد که منطقه بسیار آلوده به as (3.86) است، در حالی که نتایج شاخص بار آلودگی (pli) نشان دهنده کیفیت پایین خاک در منطقه بود. همچنین در این مطالعه از روش‌های آماری چند متغیره از جمله آنالیز مولفه‌های اصلی (pca) و تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی (hca) برای گروه‌بندی خاک‌ها استفاده شد. تجزیه و تحلیل pca نشان داد که سه عامل در مجموع 77.70 درصد از کل واریانس را تشکیل می دهند (عامل اول 43.34 درصد و شامل عناصر ni، co، as، ca، cu، fe، pb، v و cd است؛ عامل دوم: 23.52 درصد و شامل عناصر روی و منیزیم است؛ عامل سوم 10.84 درصد و شامل عناصر کبالت و مولیبدن است). بر اساس تجزیه و تحلیل hca، نیز چهار خوشه مشاهده شد. تجزیه و تحلیل های چند متغیره نشان داد که منبع آلودگی طبیعی بوده و فعالیت های انسانی در ایجاد آلودگی سهیم نبوده اند. یافته‌ها نشان‌دهنده خطر زیست‌محیطی قابل‌توجهی، به‌ویژه آلودگی آرسنیک است که نیاز به تلاش‌های اصلاحی فوری دارد. از طرفی غنی سازی متوسط تا قابل توجه عناصر بالقوه سمی در منطقه، تهدیدی بالقوه برای اکوسیستم های محلی و سلامت انسان است. این تحقیق، ارزیابی دقیقی از خطرات زیست‌محیطی مرتبط با آلودگی عناصر سمی بالقوه در منطقه چوره ناب ارائه می‌دهد و به درک گسترده‌تر اثرات زیست‌محیطی مرتبط با معادن در ایران و جایگاه های زمین شناسی مشابه کمک می‌کند.