الگوی تشکیل کانسار طلای خمره­ی کوچک، شمال­شرق خمین، بر پایه­ی شواهد زمین­شناسی، کانی­شناسی و ساختاری

کانسار طلای خمره­ی کوچک واقع در منطقه­ی کوه سرخ و محدوده­ی معدنی طلای اختران (اخترچی) در 25 کیلومتری شمال­شرق شهرستان خمین در استان مرکزی و در پهنه سنندج-سیرجان واقع است. کانی­زایی طلا­ در یک سیل کوارتزمونزونیتی واقع در قاعده­ی توالی ضخیم لایه­ی دولومیتی پرمین در مرز با تشکیلات دگرگونی کربنیفر و در یک پهنه­ی برشی رخ داده است. کانه زایی بصورت رگه و رگچه­های سیلیسی حاوی کانیهای پیریت و به میزان کمتر اسپیکولاریت بوده و در بخش­های سطحی نیز هماتیت ثانویه بصورت کلوفرمی و گوتیت بجای پیریت و همچنین در درزه­ها برجای گذاشته شده است. کانی­زایی مذکور تنها به سیل کوارتز مونزونیتی دگرسان شده محدود می­باشد. واحد نفوذی بصورت فراگیر دارای دگرسانی سریسیتی و به میزان کمتر سیلیسی می­باشد. بلورهای کوارتز نیمه­وجه­دار با خاموشی موجی دارای مرزهای مضرس بوده و نمایانگر دگرگونی ناحیه­ای ناشی از فشار دینامیکی هستند. در لایه­های دولومیتی میزبان، رگچه­های دولومیتی کرم رنگ و رگچه­های سیلیسی که دچار دگرشکلی شده­اند، در امتداد مرز گسله و پهنه­ی برشی ناشی از آن گسترش دارند. این نوع کانی­زایی در لایه­های دولومیتی فاقد طلا­ می­باشد. در کانسار طلای خمره­ی کوچک عملکرد گسل با روند شمال­شرقی – جنوب غربی، با ایجاد یک رژیم کششی در امتداد آن تغییر شکل و شکنندگی را ایجاد کرده و کنترل کننده­ی کانی­سازی طلا می­باشد. بنابراین گرچه به نظر می رسد براساس سایر شواهد، کانه زایی اولیه در زمانی قبل از دگرگونی و دگرشکلی و بصورت همزمان با شکل گیری توالی رسوبی پرمین و نفوذ توده های سیل مانند همزمان با رسوبگذاری (مثل کانسار طلای رسوبی-بروندمی یا sedex قله کوه سرخ) رخ داده باشد، اما حوادث تکتونیکی و دگرگونی و دگرشکلی های بعدی موجب تحرک و تمرکز طلا در پهنه های برشی در سیلها در کانسار خمره کوچک شده اند.