مقایسه موردی ویژگی های پترولوژیکی ولکانیک های سنوزوئیک در دو زون ایران مرکزی و ارومیه – دختر (جنوب و غرب اردستان، اصفهان)

دو محدوده معدنی توران و غرب اردستان در نزدیکی یکدیگر، ولی در دو زون ساختاری متفاوت ارومیه – دختر و ایران مرکزی واقع شده‌اند. گدازه‌های آندزیتی تا بازالتی با رخنمون‌هایی از توف‌های سیلیسی و آبرفت‌های کواترنری از واحدهای سنگی مهم توران می‌باشند. در غرب اردستان، سنگ آهک و مارن به سن الیگومیوسن، کنگلومرا، ولکانیک‌های سنوزوئیک شامل تراکی آندزیت، آندزیت-بازالت دیده می‌شوند. بررسی‌های ژئوفیزیکی، سنجش از دور و کاوش‌های صحرایی بیانگر نقش گسل‌های اصلی (نظیر کاشان) و فرعی (مانند جنوب اردستان و ظفرقند) در ولکانیسم و تمرکز کانه‌زایی نواحی مورد مطالعه می‌باشند. ماگماتیسم در منطقه توران ماهیت کالک آلکالن تا انتقالی داشته، در حالی که ماگماتیسم غرب اردستان غالباً سرشت کالک آلکالن نشان می‌دهد. این تفاوت‌ها نشان‌دهنده ویژگی‌های زمین‌شیمیایی متفاوت هر زون و تاثیر شرایط ساختاری در تکامل ماگمایی آنهاست .در هر دو منطقه روندها، فراوانی‌ها و نسبت‌های ree شبیه به یکدیگر بوده و احتمال تشابه منشا ماگماتیسم در هر دو منطقه زیاد است. نمونه‌های هر دو منطقه غنی‌شدگی از hfse و نیز lree نسبت به hree، تهی‌شدگی از ti، nb و th نشان می‌دهند که منطبق با ماگماتیسم در نواحی کمان‌های ماگمایی و ریفت‌های درون‌قاره‌ای تکامل‌نیافته است. وجود آنومالی‌های مثبت pb، u و cs نشانگر نقش آلایش پوسته قاره‌ای در مسیر صعود ماگماتیسم می‌باشد. سنگ‌های ولکانیک هر دو منطقه تحت تاثیر زون فرورانش و غنی‌شدگی گوشته قرار گرفته‌اند. ولکانیک‌های سنوزوئیک منطقه توران از ذوب بخشی درجات بیشتر، عمق کمتر و مطابق با محیط‌های تکتونیکی کمان‌های قاره‌ای نسبت به غرب اردستان منشا گرفته است. رخداد کانه‌زایی (مس) و دگرسانی‌های پروپلیتیک و آرژیلیک نیز با عملکرد سیالات هیدروترمال در هر دو منطقه توسعه یافته است. این ویژگی‌ها پتانسیل اقتصادی بالای این مناطق را در ارتباط با کانه‌زایی و دگرسانی مرتبط با سیالات هیدروترمال برجسته می‌سازد.