بررسی تحلیلی عملکرد دولت پهلوی در سربازگیری و نظام وظیفه اجباری ایل بختیاری (1304-1320ش/1925-1941م)

حضور فعالانه ایلات و عشایر در تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران، یکی از مهم‌ترین مسائل تاریخ ایران است. این نقش‌آفرینی آنها در دوره پهلوی و به‌ویژه سیاست‌های رضاشاه با مشکلاتی روبه‌رو شد که زیست ایلات و عشایر را به چالش کشید و آنها را در وضعیت ویژه‌ای قرار داد. دولت پهلوی در سه پروژة دولت‌سازی، ملت‌سازی، و مدرن‌سازی با ایلات و عشایر درگیر شد و درصدد شکل‌دادن به نوع خاصی از هویت ملی مطابق با الگوهای غربی برآمد. سربازگیری و خدمت نظام‌وظیفه اجباری، بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر رضاشاه برای تمرکز قدرت و ترویج ناسیونالیسم بود. این سیاست با مقاومت اقشار مختلف جامعه ازجمله ایل بختیاری که آن را نقض حقوق و در تعارض منافع خود می‌دانستند، مواجه شد. براین اساس، پژوهش حاضر درصدد پاسخ  به این سوال است که  مشکلات و چالش‌های سربازی و نظام‌وظیفه اجباری در ایل بختیاری در دوره پهلوی چه بود و چه نتایجی در پی داشت؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد اجرای قانون نظام‌وظیفه اجباری در ایل بختیاری مشکلات مهم انسانی و فرهنگی، طبیعی و جغرافیایی و مدیریتی و حتی اعتباری و مالی داشته است. این مشکلات اگرچه اجرای این قانون را در ایل بختیاری کُند و زمان‌بر نمود اما تا پایان دوره پادشاهی رضاشاه مورد تاکید حاکمیت بود. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و براساس منابع تاریخی، روزنامه‌ها و اسناد و مدارک آرشیوی به این موضوع می‌پردازد.

analytical review of the pahlavi government’s performance in conscription and mandatory military service of the bakhtiari tribe (1925-1941)

the active presence of tribes and nomads in iran’s political, social, and economic developments is one of the most significant issues in iranian history. their role during the pahlavi era, particularly under reza shah’s policies, faced challenges that disrupted the livelihood of tribes and nomads, placing them in a unique predicament. the pahlavi government engaged with tribes in three major projects: state-building, nation-building, and modernization, aiming to shape a specific form of national identity based on western models. conscription and mandatory military service were part of reza shah’s broader efforts to centralize power and promote nationalism. however, this policy faced resistance from various segments of society, including the bakhtiari tribe, who viewed it as a violation of their rights and conflicting with their interests.  accordingly, this study seeks to answer the following question: “what were the challenges and consequences of conscription and mandatory military service in the bakhtiari tribe during the pahlavi era?” the findings indicate that the implementation of mandatory military service in the bakhtiari tribe posed significant human and cultural, natural and geographical, as well as administrative and even financial challenges. although these issues slowed down and prolonged the enforcement of the law among the bakhtiari, the policy remained a priority for the government until the end of reza shah’s reign. this research adopts a descriptive-analytical approach, relying on historical sources, newspapers, and archival documents.