بررسی اسنادی عملکرد آستان قدس رضوی در هشت سال جنگ تحمیلی؛ پشتیبانی، تبلیغات، امور مهاجرین جنگی، اعزام نیرو، ایثارگری

از جنگ جهانی نخست به این سو دیگر تقریباً هر جنگی را می‌توان با عبارت «جنگ تام» توصیف کرد چرا که جنگ به میدان نبرد محدود نمانده و تمام ظرفیت‌های نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و جمعیتی یک کشور را به خود مشغول می‌دارد. جنگ هشت‌ساله ایران و عراق نیز به‌خصوص برای طرف ایرانی یک «جنگ تام» به شمار می‌آمد. آستان قدس رضوی یکی از نهادهای مذهبی- اجتماعی- اقتصادی ریشه‌دار در کشور بود که به سهم خود در جنگ تحمیلی هشت‌ساله‌ نقش‌آفرینی کرد. مسئله اصلی این مقاله بررسی زوایا و ابعاد مختلف نقش‌آفرینی سازمانی این نهاد در طول هشت سال جنگ تحمیلی از خلال اسناد می‌باشد. بر این مبنا مقاله حاضر با اتکا بر رهیافتی توصیفی- تشریحی و با اتکا بر اسناد آرشیوی و مصاحبه‌های تاریخی شفاهی منتشرنشده درپی پاسخ‌گویی به مسئله اصلی خود برآمده است. با اتکا بر داده‌های اسنادی، نقش‌آفرینی آستان قدس رضوی در جنگ تحمیلی الگویی متشکل از پنج مقوله‌ اصلی «پشتیبانی جنگ»، «تبلیغات و سازمان‌دهی و اعزام نیرو»، «امور مهاجرین جنگی و بازسازی»، «تشکیل دفتر جبهه و جنگ» و نهایتاً «ایثارگری» است که باز این مجموعه به‌نوبه‌خود مشتمل بر نُه زیرمقوله می‌باشد.

documentary review of the performance of astan quds razavi in the eight years of imposed war; support, propaganda, affairs of war refugees, deployment of troops, self-sacrifice

since the first world war, almost every war can be described with the term &total war& because the war is not limited to the battlefield and involves all the military, political, economic, social, cultural and demographic capacities of a country. the eight-year war between iran and iraq was considered a &total war& especially for the iranian side. astan quds razavi was one of the deep-rooted religious-social-economic institutions in the country, which played a role in the eight-year imposed war. the main problem in this article is to examine the different angles and dimensions of the organizational role-playing of this institution during the eight years of the imposed war through documents. based on this, the present article seeks to answer its main problem by relying on a descriptive-annotative approach and by relying on archival documents and unpublished oral historical interviews. based on documentary data, the role of astan quds razavi in the war imposed a model consisting of five main categories: &war support&, &propaganda and organization and deployment of troops&, &war-effected emigrants’ affairs and reconstruction&, &formation of front office and war& and finally, &sacrifice& which in turn consists of nine sub-categories.