ظرفیت شناسی نظام سازی بیعت در تمدن نوین اسلامی

در عصر احیای تمدن اسلامی نخستین مساله پیش رو بحث از نظام سیاسی در اسلام و ماهیت آن است. این مسئله اهمیت بازخوانی مفاهیم مرتبط با نظام اسلامی را در سده‌های نخستین ظهور اسلام دو چندان می‌نماید. یک از این مفاهیم تاثیرگذار در اندیشه سیاسی اسلام، مفهوم بیعت است. به دلیل گستردگی تحولات و گرایشات مختلف سیاسی این مفهوم دچار نوعی اجمال شده است و این اجمال نیز گاهی خود زمینه‌ساز خطای در تبیین مفهوم بیعت شده است. مفهوم بیعت شامل معانی مختلفی است که در چند نقطه تاثیرگذار دچار اختلاف هستند. اینکه بیعت نوعی تشریفات سیاسی به معنای ابراز وفاداری به حاکم مستقر است یا فراتر از آن نوعی کنش سیاسی در تعیین حاکم می‌باشد یکی از آن نقاط تاثیر گذار است که به نظر می‌رسد با تحولات سیاسی مرتبط است. بیعت صرفاً نه در مساله تعیین حاکم بلکه در ابلاغ قوانین، ورود به جامعه اسلامی و تشکیل یک حاکمیت نیز موثر بوده است. در نگاهی دیگر تا پیش از وفات پیامبر اسلام بیعت صرفاً یک کنش سیاسی است که با واقع سر وکار دارد اما پس از ارتحال ایشان جدی‌ترین اختلاف در کارویژه آن مطرح می‌گردد که نظر به مشروعیت بخشی بیعت به یک ساختار سیاسی می‌باشد. پرداختن به این دست از مسائل به جهت تبیین مفهوم بیعت بدون نگاه به تاریخ آن میسر نیست. به همین جهت در این مطالعه پیش از طرح مسائل فوق به مصادیق بیعت در تاریخ اسلام نیز پرداخته شده است.

capacities of systematization of bay’ah in modern islamic civilization

this article aims to design a growth and maturity pattern for faith based non-governmental organizations. the research employs a grounded theory method with glaser’s approach. data for this study were derived from an examination of five successful mosques in the field of educational development, using interviews, observations, and document analysis. findings reveal that the mosque organizational growth pattern consists of eight stages: prayer hall mosque, awakening mosque, educational mosque, institutionalized mosque, influential community mosque, service mosque, strategic hub mosque, and civilization mosque. each of these stages is analyzed across eight dimensions: leadership and management, approaches and programs, educational and organizational systems, budget and resources, member involvement, scope of influence, obstacles, and accelerators. additionally, considering the phenomena of branching and network formation, the growth pattern of mosques is modeled. the results show that, mosque organizational growth is associated with the expansion of activities and the reach of its audience, with progress depending on the growth of its members and contributors.the growth of mosques begins with individual and unsystematic efforts and becomes a key institution in society with the development of educational, management and service systems. this model is a guide for mosques and related institutions to understand the stages of growth and make more targeted planning for their development and role. also, the phenomenon of branching and networking, as a natural phenomenon in the path of growth, helps to expand the effectiveness of the mosque.