تبیینی از چرایی و چگونگی مردم‌محوری در آموزش و پرورش

آموزش و پرورش و تربیت مدرسه‌ای از دیرباز تحت عاملیت و سیطره حکومت‌ها بوده و هست. رویکردهای مردم پایه در دیدگاه‌های جدید و حکمرانی مشارکتی در آموزش بر تمرکززدایی و مشارکت مردم و تسهیم اقتدار تربیتی تاکید می‌نماید. نوشتار حاضر درصدد است چرایی و چگونگی مردم‌محوری در آموزش و پرورش را از منظر تربیت اسلامی با روش توصیفی و استنباطی تبیین نماید. این پژوهش براساس بررسی‌های مفصل اجتهادی به این نتیجه رسیده که مردم (یعنی خانواده‌‌ها، عالمان و توده‌ها) علاوه بر حکومت دارای حقوق و تکالیف تربیتی می‌باشند و عاملیت و محوریت مردم در آموزش و پرورش، عاملیتی ذاتی و اصیل است؛ نه عاملیتی ابزاری و تَبَعی و حقی طبیعی است و نه موضوعه. مردم‌محوری در آموزش و پرورش، به مثابه مشارکت است نه شراکت؛ چراکه شراکت حیثِ اقتصادی و بازاری دارد و «آموزش و پرورش تعاونی» یک «شرّ لازم و اضطراری» نیست؛ بلکه یک «خیر ذاتی و لازم» است. همچنین حکومت علاوه بر تکلیف به تربیت، مکلف به مشارکت‌جویی و مشارکت‌پذیری در آموزش و پرورش و تمهید آن برای مردم است. برپایه نظریه فقه تربیتی، الگوی حکمرانی تربیتی، مردم‌محور و مبتنی بر شبکه ولاء تربیتی به صورت طولی و عرضی دستکم بصورت واجب کفایی است.

an explanation of people centeredness in education

formal and public education has been under the agency and control of governments for a long time people based approaches in new perspectives and participatory governance in education emphasize decentralization and people’s participation and sharing educational authority. the present article tries to explain why and how people centered in education from the perspective of islamic education with a descriptive and inferential method. based on detailed ijtihad studies, this research has come to the conclusion that people (i.e. families, scholars and masses) have educational rights and duties in addition to the government, and the agency and centrality of people in education is an inherent agency. and it is original; it is neither an instrumental agency nor a subject, nor a natural right. also, in addition to the duty of education, the government is obliged to seek participation and participation in education and provide it for the people. based on the theory of educational jurisprudence, the model of educational governance is people centered and based on the educational vala network in a longitudinal and transverse manner, at least as a matter of necessity.